همراهان همیشگیمجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی شهر گندی شاپور دزفول اختصاص دارد.
شهر گندی شاپور
یکی از جاذبه های گردشگری با ارزش استان خوزستان شهر باستانی گندی شاپور است. این شهر در گذشته در دزفول که یکی از شهرهای تاریخی و کهن استان خوزستان است، واقع بوده است. شهر تاریخی گندی شاپور به عنوان یک مرکز علمی و پزشکی در جهان شهرت داشت و شهری بسیار ارزشمند بود که متاسفانه در حال حاضر ویرانه ای از آن در نزدیکی رود کارون باقی مانده است.
سر زدن به این ویرانه ها با دانستن پیشینه تاریخی آن خالی از لطف نیست. شهر گندی‌شاپور در زمان خود بزرگ‌ترین مرکز علمی و پزشکی جهان به شمار می‌رفته است. بقایای این شهر در سال ۱۳۱۰ و به شماره‌ی ۴۶ جزء آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.
خرابه های شهر گندی شاپور در کناره های رود کارون در استان خوزستان در روستایی به نام شاه آباد واقع شده است. این روستا به دستور فتحعلی خان، در زمان حکومت صفویان در سال ۱۰۵۰ هجری قمری بر ویرانه های گندی شاپور ساخته شده است. منطقه ای که این شهر در آن بنا شده بوده، ناحیه ای مسکونی به نام نیلاب یا بر اساس زبان خوزی (زبان قدیمی خوزستان) «نیلاط» بوده که بر اساس نقشه‌های امروزی در شرق شوش، جنوب شرقی دزفول و شمال غربی شوشتر واقع شده است.
تاریخ گندی شاپور
شهر گندی شاپور (جندی شاپور) توسط شاپور اول ساسانی در قرن ۳ میلادی در اهواز ساخته شد. شاپور دستور داده بود تا مرکزی در این شهر ساخته شود که بسیار بهتر از انطاکیه در ایران باشد. انطاکیه محلی برای جمع آوری لشکریان شاپور بود و مزرعه ها و باغ های زیبایی در آن وجود داشت. کم‌کم به دلیل نزدیکی به کشورهای مهم، جندی شاپور به عنوان یک مرکز مهم در دنیای باستان شناخته شد.
با ساخت شهر و دانشگاه، این مکان ارزش و اهمیت بیشتری پیدا کرد و تا دوران خلافت عباسی این عزت و اعتبار ادامه داشت. در آن دوران، هارون‌الرشید به پسر بختیشوع دستور داد که بیمارستانی شبیه به بیمارستان جندی‌شاپور در بغداد برپا کند. در آن زمان هر چه اعتلای بغداد بیشتر می‌شد، جندی‌شاپور بیشتر از رونق می‌افتاد.
از جمله اتفاقات تاریخی مهم پیش از ورود اسلام در شهر جندی‌شاپور به دار آویخته شدن مانی پیامبر ایرانی بود. پیکر او را بر دروازه شهر آویختند و از آن به بعد آن دروازه تا ادوار اسلامی بنام دروازه مانی شناخته می شد.
با توجه های ویژه ای که شاپور یکم به شهر گندی شاپور در دزفول داشت این شهر در کمتر از ده سال به عنوان یک منطقه ویژه تجاری و اقتصادی شناخته شد. بیرون شهر، مزارع نیشکر، گندم و جو را ایجاد کردند و سطح زیر کشت این محصولات را به حدی گسترش دادند که بازرگانان، محصول تولیدی این مزارع را به سراسر ایران ارسال می‌کردند.
اولین دانشگاه جهان
احداث دانشگاه از جمله ویژگی های منحصر به فردی است که در شهر گندی شاپور دزفول قابل مشاهده است. به گفته‌ی مورخان، دانشگاه گندی‌شاپور با بیش از هفده سده قدمت که در برخی منابع حتی از آن به عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه جهان نام برده شده است را شاهپور اول فرزند اردشیر ساسانی بنا نهاد.
شهر گندی شاپور در دوره پادشاهی ساسانیان دارای دانشگاه و بیمارستان بوده و همچنین برای تدریس اساتید و آموزش دانشجویان کتابخانه ای وجود داشت که بیشتر این کتاب ها از یونان و هند و روم فراهم شده بود. برای نخستین بار در دانشگاه گندی شاپور طب بقراطی تدریس می شد. گندی شاپور مرکز مهم عطرسازی و بعداً مرکز صنایع نساجی شد و همچنین یک کارخانه سلطنتی در آن تأسیس گردید.
همچنین آوردن طبیبان حاذق و عالمان رشته های مختلف به این شهر سبب شد که در رونق این شهر تاثیر چشمگیری به وجود بیاید.
در دانشگاه گندی‌شاپور، برخی کتاب‌ها از زبان‌های هندی، سریانی و یونانی به پهلوی ترجمه شد که از آن جمله می‌توان به خدای‌نامه، کَلیله و دِمنه، هزار افسانه، سندبادنامه، ویس و رامین، آیین‌نامه و تاج‌نامه اشاره کرد و این امر موجب شد تا کتابخانه دانشگاه گندی شاپور بهترین مرکز تحقیقاتی در خاورمیانه باشد.
افول عظمت در گندی‌شاپور
شهر گندی شاپور تا اوایل دوران خلفای عباسی در قرن سوم هجری موقعیت خود را از هر جهت توانست حفظ کند، خاندان بختیشوع از پزشکان و دانشمندان نسطوری بودند و به طور مستمر تا این زمان در گندی‌شاپور حضور داشتند.
اما درست در زمان خلافت هارون الرشید از عظمت این مجموعه ارزشمند ایرانی رفته رفته کاسته شد و دلیل آن هم ساخت بیمارستانی در بغداد بود که شبیه به بیمارستان گندی شاپور بود، به مرور زمان، پزشکان و امکانات از دانشگاه و بیمارستان گندی‌شاپور به بغداد منتقل شدند. همین روال سبب شد تا این شهر رفته رفته رونق خود را از دست بدهد.
بهترین زمان سفر به شهر گندی شاپور
به دلیل موقعیت جغرافیایی بهترین زمان سفر به این مکان، پاییز و زمستان است.
آدرس
خوزستان – دزفول – اسلام‌آباد
برای رسیدن به این شهر پس از عبور از شهر دزفول به سمت روستای اسلام‌آباد (شاه‌آباد) در ۱۶ کیلومتری دزفول، به سمت راست جاده دزفول-شوشتر بروید. مشاهده بر روی نقشه
امیدواریم از مطالعه معرفی شهر گندی شاپور لذت برده باشید.
مجله اینترنتی تحلیلک
