درمان اختلال دو قطبی Bipolar disorder

اختلال دو قطبی قسمت سوم

اختلال دو قطبی یک نوع اختلال خلقی است که تغییرات شدید در خلق و خو و رفتار فرد مبتلا ایجاد می کند. این اختلال دارای انواع مختلفی است و به طور همزمان دوره‌هایی از افسردگی و شیدایی را ایجاد می کند.

اختلال دوقطبی تمامی ابعاد زندگی فرد را درگیر می‌کند. معمولاً تغییرات غیر عادی در روحیه و انرژی به شکل فعالیت بیش‌ از حد و ناتوانی در انجام عملکردهای روزمره نمود پیدا می‌کند. نوسان خلق، افزایش غیر معمول سطح انرژی، کاهش توجه و پرش افکار، افزایش میل جنسی، خودبزرگ بینی و تغییرات بارز رفتاری؛ کیفیت زندگی فرد را دستخوش تغییرات زیادی می‌کند. ناتوانی ناشی از اختلال دو قطبی می‌تواند شدید باشد و منجر به آسیب در روابط، شغل یا عملکرد فرد در تحصیل و یا حتی منجر به خودکشی شود.

نوسانات خلق می‌تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد، از همین رو لازم است که هرچه سریع تر برای درمان آن اقدام شود.

درمان اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی حتی در شدیدترین حالت قابل درمان است. هرچه فرایند درمان زودتر شروع شود، احتمال کاهش شدت و بسامد دوره‌های افسردگی و شیدایی بیشتر خواهد بود.

شیوه درمان دو قطبی، در هر شخص متناسب با شرایط (علل بروز، نوع آن) کاملا متفاوت است. هرچه سریعتر برای درمان اختلال دو قطبی اقدام شود، به همان اندازه سیر درمانی کوتاه‌ و پیش آگهی بهتر خواهد بود.

اولین فدم برای کنترل علائم و بهبودی مراجعه به روانپزشک یا روان شناس بالینی است. از آنجا که اختلال دو قطبی یک بیماری بازگشت پذیر است، غالبا درمان آن به صورت طولانی مدت به منظور جلوگیری از عود بیماری صورت می پذیرد.

با اینکه تاکید درمان دو قطبی بر دارو درمانی است، اما دارو درمانی به تنهایی برای درمان دوقطبی کافی نیست. مؤثرترین درمان، تلفیق دارو درمانی با روان درمانی همزمان و ایجاد تغییرات در سبک زندگی و کمک گرفتن از اطرافیان و حمایت آنهاست. به خصوص در شرایطی که علائم اختلال دو قطبی بسیار شدید باشند.

روش های درمان اختلال دو قطبی

۱)درمان دارویی اختلال دو قطبی

روش سنتی و معمول درمان اختلال دو قطبی با دارو است که با تجویز یک یا چند نوع از دارو‌های تثبیت کننده خلق، ضد روان پریشی اتیپیکال یا داروهای ضد افسردگی همراه است، ولی در مطالعات انجام شده اخیر، این دیدگاه درمانی در مورد اختلال افسردگی شیدایی مورد چالش قرار گرفته است. تحریک دوره شیدایی در اشخاص توسط مصرف دارو‌های ضد افسردگی مسئله‌ای است که همواره نگران کننده است.

این مسئله در داروهای ضد افسردگی انتخابی سروتوژنیک نسبت به دارو‌های ضد افسردگی نورآدرنرژیک (دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه ای) کمتر است.

دارو‌هایی که برای درمان اختلال دوقطبی به کار می‌روند را به طور کلی می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم بندی کرد.

الف) تثبیت کننده‌های خلق: برای درمان رفتار‌های هیپومانیک یا دیوانه وار در افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ب) دارو‌های ضد افسردگی: برای درمان اختلالات افسردگی تجویز می‌شوند که معمولا بیماران دوقطبی بعد از فاز مانیا تجربه می‌کنند.

ج) دارو‌های ضد روانپریشی: در بعضی موارد همراه دارو‌های درمان اختلال دوقطبی از سایر داروها مانند ضد روانپریشی‌ها استفاده می‌شود.

۲) درمان های روانی_اجتماعی

الف) روان درمانی:

روان درمانی برای فرد مبتلا به اختلال دو قطبی بسیار موثر است، زیرا روش‌های موثری را به او ارائه می‌دهد تا بتواند با آن‌ها علائم اختلال را کاهش دهد. همچنین با آموزش‌هایی که برای حل مسئله ارائه می‌دهد به مرور زمان انعطاف پذیری و عادات خود مراقبتی را به این افراد می‌آموزد. روان درمانی برای درمان بیماری دو قطبی به صورت درمان سرپایی و بستری صورت می گیرد.

ب) درمان شناختی_رفتاری:

درمان شناختی_رفتاری، به افراد برای غلبه بر افکار منفی کمک می‌کند. در این روش با توجه به شرایط فرد، به او کمک می‌کنند تا راهکارهای لازم برای کنترل رفتار و خلقیات خود را بیاموزد. در روش رفتار درمانی آموزش‌های لازم را به فرد می‌دهند تا بتواند رفتار خود را تا حد زیادی تحت کنترل داشته باشد. رفتار درمانی یکی از بهترین روش‌های درمان افسردگی در دو قطبی است.

ج) خانواده درمانی:

خانواده درمانی، به اعضای خانواده کمک می‌کند تا رابطه موثری با فرد مبتلا به اختلال دو قطبی برقرار کنند و استرس موجود در فضای خانه را کاهش دهند. خانواده‌های افراد مبتلا لازم است تا اطلاعات خود را در مورد این اختلال افزایش دهند و علاوه بر این راهکارها و رفتارهای صحیح در زمان بروز حملات عصبی را بیاموزند.

درمان شیدایی افسردگی — مشکلات روانی دوران کودکی میتوانند باعث بروزدوره های افسردگی و شیدایی شوند.

د) درمان بین فردی:

درمان بین فردی، بر مشکلات بین فردی فعلی بیمار تاکید می کند. این نوع درمان بر دو فرض مبتنی است. ابتدا مشکلات بین فردی فعلی بیمار را احتمالا ریشه در مشکلات روانی دوران کودکی او می داند و همچنین نقش این مشکلات را در تسریع و تداوم علائم افسردگی فعلی بیمار موثر می‌داند. همچنین درمانگر در درمان بین فردی بر رویدادهای جاری، مشکلات بین فردی و راهکارهایی برای کاهش علائم افسردگی تاکید دارد.

۳) شوک درمانی در بیماران دو قطبی(ECT)

در شرایط بحرانی مانند روانپریشی یا فکر به خودکشی که دارو، درمان روانی-اجتماعی و ترکیب این موارد موثر واقع نمی‌شود یا تاثیر کمی روی علائم حاد دارد، شوک برای بیماران دو قطبی انجام می‌شود. همچنین زمانی‌ که وضعیت پزشکی بیمار مانند حاملگی اجازه‌ی استفاده از دارو را نمی‌دهد، برای درمان اپیزودهای حاد از شوک درمانی در بیماران استفاده می‌شود

تاثیر شوک درمانی روی افسردگی شدید، شیدایی یا ترکیب این دو یعنی افسردگی شیدایی بسیار بالاست.

*احتمال بروز مشکل دائمی در حافظه‌ با روش‌های مدرن شوک درمانی به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.

۴) تحریک مغناطیسی ترا جمجمه ای (TMS)

تحریک الکترومغناطیسی مغز با دستگاه TMS روی نورون های مغزی دچار اختلال می تواند به درمان این بیماری کمک کند و به کاهش دوره های افسردگی و شیدایی و از بین بردن علائم بیماری منجر شود.

بر اساس تحقیقات انجام شده rTMS می تواند درمان جایگزین مناسبی برای اختلال دو قطبی باشد. درمان باrTMS روشی بی خطر و بدون استفاده از دارو است. rTMS به طور مستقیم در مناطق آسیب دیده مغز به کار می‌رود و یک درمان غیر تهاجمی در بهبود اختلال دو قطبی است.

درمان آر تی ام اس برای این بیماری باعث تحریک مغز می‌شود و منطقه خلق و خو، انگیزه و مهارت‌ های اجتماعی را کنترل می‌کند.