ADHD اختلال کمبود توجه و بیش فعالی است نه فقط بیش فعالی بنابراین فقط یک بعد این اختلال را در نظر نگیرید و کم توجهی را از قلم نیندازید. برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی سه دسته علامت را در نظر می گیریم.

سه دسته علامت از اختلال نقص توجه و بیش فعالی

۱-بیش فعالی و پر تحرکی

بیش فعالی به فعالیت حرکتی بیش از حد (نظیر اینکه کودک به اطراف می دود) در زمانی که نامناسب است یا وول خوردن مفرط یا پرحرفی اشاره دارد.

این تحرک زیاد و شیطنت در دوران کودکی کاملا طبیعی است ولی زمانی اختلال محسوب می شود که در کارکرد روزانه کودک مشکل به وجود بیاورد یعنی کودک نتواند با بقیه بازی کند، نتواند بشیند و به درس گوش دهد.

۲-نشانه های رفتارهای تکانشی

زمانی که کودک کاری را بدون فکر انجام دهد (بدون فکر کردن شروع به عمل کند) مثلا قبل از این که معلم سوال را تمام کند کودک جواب سوال را بدهد یا قبل از خواندن سوال به صورت کامل، شروع به جواب دادن سوال کند و یا در حرف دیگران پریدن.

رعایت نوبت در این کودکان بسیار مشکل است.

انجام کارهای بدون فکر در این کودکان گاهی منجر به بروز صدمه به خود کودک می شود، زیرا کودک تا محرکی را می بیند سریع واکنش نشان می دهند.

تشخیص این که آیا این نشانه ها در کودک طبیعی است یا از حد نرمال و طبیعی خارج شده بر عهده متخصص است.

٣-نشانه های نقص توجه و تمرکز

بی توجهی به صورت پرت شدن حواس از انجام تکالیف مدرسه، نداشتن پشتکار، مشکل متمرکز ماندن و نامنظم بودن مشخص می شود به عبارتی کودک در انجام و پیگیری فعالیت هایی که نیاز به تلاش ذهنی دارد دچار مشکل می شود و ناشی از لجبازی یا فقدان درک کودک نیست.

در فعالیت هایی که نیاز به نشستن و انجام دادن دارند مثل کتاب خواندن مشکل دارند و زود خسته می شوند نمی توانند توجه پایدار داشته باشند.

محرک نامربوط حواس بچه را پرت می کند. اشتباهات در دیکته مدرسه به دلیل بی دقتی است تا یاد نگرفتن مطلب.

کودکی که دارای این نشانه هاست با رفتارهایش اطرافیان خود را در محیط های مختلف (حداقل دو مکان) مانند مدرسه و خانه دچار مشکل می کند و حتی با دوستان و همسالان خود نیز به راحتی کنار نمی آید.

بیشتر بخوانید: دلایل و راهکارهای کنترل اشتهای کاذب کودکان

اختلال ADHD سه نوع دارد

• دسته اول فقط کودک نشانه های بیش فعالی و تکانشگری را دارد و از لحاظ توجه و تمرکز کودک مشکلی ندارد.
• دسته دوم فقط و فقط نشانه های نقص توجه در کودک وجود دارد. نقص در کارکردهای شناختی مغز (نقص توجه غالب)
• دسته سوم گروه مرکب اند که هم نشانه های بیش فعالی و تکانشگری وجود دارد و هم در توجه و تمرکزشان مشکل دارند.

بسته به این که کودک در کدام دسته قرار می گیرد نوع درمان متفاوت خواهد بود.

تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی

هیچ آزمایش خونی و یا تصویربرداری مغزی برای تشخیص نیاز نیست.

تشخیص بر اساس نشانه های رفتاری کودک و مصاحبه ای است که متخصص با والدین و معلمان کودک انجام می دهد (بر اساس چک لیست ها)

برای اینکه تشخیص این اختلال داده شود باید سن کودک در نظر گرفته شود (قبل از ۳ سالگی این تشخیص را برای بچه ها نمی گذاریم) و باید ببینیم چقدر این علائم روی کارکرد تحصیلی و آموزشی و فعالیت های روزمره کودک تاثیر می گذارد.

پدر و مادر نقشی در پیدایش این اختلال ندارند (این اختلال به تربیت خانوادگی ارتباطی ندارد)

سابقه خانوادگی و وراثت گاهی در این اختلال نقش دارند. پدر یا مادر یا اقوام نزدیک ممکن است دچار این اختلال باشند.

بیشتر بخوانید: تاخیر رشد سرشتی کودکان و نوجوانان و بررسی رشد قد

این اختلال در کودکانی که با وزن کم به دنیا می آیند و بچه های نارس بیشتر است.

مصرف مواد مخدر، الکل و سیگار کشیدن، تماس با سرب و جیوه توسط مادر در دوران بارداری می تواند منجر به ایجاد این اختلال در کودک شود.

همچنین رنگ های خوراکی و نگهدارنده ها در کودکان که از قبل پر تحرک بوده اند با بیش فعالی در ایشان مرتبط است.

مصرف زیاد مواد کافئین دار از عوامل تشدید علائم ذکر شده است.

اهمیت تشخیص و درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی

والدینی که نمی خواهند مشکل کودک خود را بپذیرند و با بهانه آوردن از هشدارهای معلمان طفره می روند و از درمان این اختلال به خاطر عوارضی که گمان می کنند داروهایی که توسط پزشک تجویز می شود برای فرزندشان دارد اجتناب می کنند باید بدانند عدم تشخیص و درمان به موقع این اختلال در دوران کودکی باعث بروز عوارضی چون احساس سرخوردگی اجتماعی، افسردگی و رفتارهای ضد اجتماع در کودکشان می شود.

بنابراین لازم است در صورتی که کودک شما علائم ذکر شده را به مدت طولانی دارد (حداقل در مدت۶ ماه) حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا در صورت لزوم کودک شما را جهت دارو درمانی به روانپزشک ارجاع دهند.

با تشکر از دکتر شادی مدرس

مجله اینترنتی تحلیلک