«اختلال سلوک – Conduct disorder»

بیشترین مشکل والدین با فرزندان خود، به دلیل مشکلات رفتاری کودکان و ناتوانی والدین در کنترل کردن آن‌ها است. با اینکه سرپیچی از دستورات والدین و استقلال طلبی، مشکلات رفتاری و اذیت کردن دیگران تا حدی جزو دوره عادی رشد بیشتر کودکان و نوجوانان به حساب می آبد اما تشدید این رفتار‌ها و افراطی شدن آن‌ ها می‌ تواند به عنوان یک اختلال هشداری خطرناک برای پدر و مادرها باشد. از همین رو والدین به هنگام برخورد با چنین رفتارهایی باید آگاهانه رفتار کنند تا اگر رفتار ناهنجار فرزندشان حاکی از نوعی اختلال باشد بتوانند به سرعت آن را با مراجعه روانشناس درمان کنند.

اختلال سلوک یکی از مهمترین اختلالات رفتاری کودکان است که امروزه بسیار شایع شده است. این اختلال در دوران کودکی شکل می گیرد و با مجموعه ای از رفتارهای منفی که کودکان نسبت به بزرگسالان یا هر فرد دیگری نشان می دهند، مشخص می گردد.

کودکان مبتلا به اختلال سلوک دارای مشکلات عاطفی و رفتاری هستند. آن ها در محیط مدرسه و در سایر روابط اجتماعی شان با مشکل مواجه می شوند. درمان اختلال سلوک، تربیت صحیح و همکاری بالای والدین را می‌طلبد.

با ما باشید؛ اختلال سلوک، علائم و انواع آن

اختلال سلوک (Conduct disorder)

اختلال سلوک دسته ای از اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان است که به خاطر رفتارهای ناهنجارشان و عدم پیروی از قواعد برچسب «بچه های بد» به آنها زده می شود.

این اختلال شامل مجموعه‌ ای از رفتارهای مستمر و مکرر است که هنجارهای اجتماعی یا حقوق دیگران را نقض می‌ کند. این افراد ممکن است در تنظیم هیجانات قوی و خشمگینانه خود مشکل داشته باشند و یا از بعضی هیجانات مانند همدلی یا عذاب وجدان و احساس گناه برخوردار نباشند.

آنها برای کسب منافع خود از دیگران بیگاری می‌کشند. سطح اضطراب این افراد کم است و به همین دلیل فعالیت‌ هایی را ترجیح می‌دهند که هیجان انگیز و حتی خطرناک باشند.

بیشتر بخوانید: نظریه مراحل رشد روانی-جنسی فروید پدر علم روانکاوی

نشانه ها و علائم اختلال سلوک

رفتارهایی که کودکان یا نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک انجام می‌دهند، معمولا به چهار گروه تقسیم می‌شود.

۱) پرخاشگری با افراد یا حیوانات

کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال سلوک رفتارهای پرخاشگرانه انجام می‌ دهند و به دیگران آسیب می‌ رسانند. پرخاشگری آن ها معمولا به صورت رفتارهای زیر بروز پیدا می‌کند.

• به دیگران زور می‌گوید، قلدری می‌ کند و یا آنها را تهدید می‌ کند.
• او را به عنوان شروع کننده دعوا می شناسند.
• برای آسیب زدن به دیگران از وسایل خطرناک استفاده می‌ کند.
• با مردم برخورد فیزیکی می‌کند.
• حیوانات را مورد اذیت و آزار فیزیکی قرار می‌دهد.
• ممکن است دست به دزدی و یا زورگیری بزند.
• دیگران را به زور مجبور به برقراری رابطه جنسی می کند.
• همدلی لازم برای همدردی را ندارد.

۲) خرابکاری و تخریب اموال

در این نوع از نشانه ها کودک یا نوجوان رفتارهایی که به تخریب و آسیب املاک خصوصی منجر می ‌شود انجام می دهد.

• عمدا با آتش افروزی قصد صدمه زدن و تخریب دارد.
• عمدا بدون آتش افروزی اموال دیگران را تخریب می کند.

۳) دروغگویی و دزدی از نشانه‌ های اختلال سلوک

به شیادی، فریبکاری و دروغگویی می‌پردازد و ممکن است رفتارهای زیر را از خود بروز دهد.

• با استفاده از زور و به قصد دزدی، به خانه، ساختمان یا اتومبیل دیگران وارد می شود.
• برای به دست آوردن اشیا یا برای این که دیگران لطفی در حقش بکنند یا برای فرار از زیر بار مسئولیت معمولا دروغ می ‌گوید.
• کالاهای گران قیمت یا نسبتا گران قیمت می دزدد.

۴) نقض جدی قوانین

اهمیتی به قوانین نمی‌ دهد و به قانون شکنی و نقض قوانین می‌پردازد و معمولا رفتارهای زیر را از خود بروز می دهد.

• علی رغم مخالفت والدین (قبل از سن ۱۳ سالگی) تا دیر وقت به خانه باز نمی گردد یا اصلا نمی آید.
• حداقل دو بار شبانه از خانه فرار کرده است یا حداقل یک بار فرار کرده و برای مدت زیادی به خانه برنگشته است
• قبل از سن ۱۳ سالگی از مدرسه گریزان است.

بیشتر بخوانید: اختلالات خلقی

برای تشخیص اختلال سلوک در کودکان باید ۳ شرط زیر در نظر گرفته شود (DSM-5)

A) حداقل ۳ معیار از ۱۶ معیاری که مطرح شد، از هر یک از ۴ طبقه، در ۱۲ ماه گذشته و یا حداقل یکی از معیارها در ۶ ماه گذشته وجود داشته باشند.

B) رفتار نامطلوب باعث می شود در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی فرد نقص شدید به وجود آید، طوری که از لحاظ بالینی معنادار محسوب می شود. (نیاز به رسیدگی بالینی دارد)

C) اگر فرد ۱۸ ساله یا بیشتر است، معیارهای اختلال شخصیت ضد اجتماعی نباید برآورده شده باشند.

همه گیر شناسی اختلال سلوک

میزان شیوع اختلال سلوک

میانگین شیوع سلوک ۳ تا ۴ درصد است و معمولا از کودکی در فرد آغاز شده و حدود ۵ درصد بچه های ۱۰ ساله دچار اختلال سلوک هستند.

سن و جنس

شیوع اختلال سلوک تا سن ۱۰ سالگی در پسران بیشتر از دختران است و در سن ۱۲ تا ۱۴ (نوجوانی) در دختران بیشتر از پسران است.

وضعیت خانوادگی

در خانواده هایی که شرایط و مجیط مناسبی ندارند احتمال بروز اختلال سلوک بیشتر است.

انواع اختلال سلوک بر اساس سن شروع

آغاز در کودکی

فرد تا قبل از ۱۰ سالگی حداقل یک نشانه از نشانه های اصلی اختلال سلوک را نشان می دهد. کودکانی که به اختلال سلوک آغاز شده از کودکی مبتلا هستند، معمولا مذکر بوده و غالبا پرخاشگری فیزیکی نسبت به دیگران نشان می دهند که روابطشان با همسالان را دچار اشکال می کند.

این کودکان ممکن است اختلال نافرمانی مقابله ای در اوایل کودکی داشته باشند و معمولا علائمی دارند که تمام معیارهای اختلال سلوک را پیش از بلوغ نشان می دهد و احتمال اختلال سلوک دائمی یا شخصیت ضد اجتماعی در این افراد بیشتر است.

این نوع از اختلال سلوک به درمان بیشتر و طولانی مدت تری نیاز دارد و پیش آگهی بدتری دارد.

آغاز در نوجوانی

فرد تا قبل از ۱۰ سالگی هیچ یک از نشانه های اصلی اختلال سلوک را نشان نمی دهد‌.

در مقایسه با اختلال سلوک آغاز شده از کودکی، در این زیر مجموعه احتمال بروز رفتارهای پرخاشگرانه کمتر بوده و روابط با همسالان در آنها نرمال تر است. (اگر چه اغلب مشکلات سلوک را در ارتباط با دیگران نشان می دهند)

در این افراد اختلال سلوک دائمی یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی کمتر بروز پیدا می کند.

در اختلال سلوک آغاز شده از نوجوانی، نسبت ابتلای پسران به دختران کمتر از نوع دیگر است.

آغاز نامشخص

در این نوع کودک نشانه های اختلال سلوک را دارد، اما اطلاعات به اندازه کافی در دسترس نیست تا مشخص شود آیا آغاز نشانه ها قبل از ۱۰سالگی بوده است یا بعد از آن.

ویژگی ها و علائم کودکان مبتلا به اختلال سلوک

• هیجانات اجتماعی آن ها محدود است.
• مدام به دیگران سوءظن دارند.
• بی دلیل پرخاشگری می کنند.
• همیشه در تعارض اند و رفتار خود را منطقی می دانند.
• با دیگران همدلی ندارند.
• احساس پشیمانی و گناه نمی کنند.
• نمی خواهند عملکرد خود را جبران کنند.
• عاطفه و هیجان سطحی دارند و اگر عاطفه ای نشان دهند برای فریب دیگران است.
• با اینکه هوش بهنجاری دارند اما از هوش کلامی خوبی برخوردار نیستند و نمی توانند درونیات خود را با دیگران در میان بگذارند.
• نسبت به کودکان عادی بیشتر سراغ رفتارهای پر خطر می روند.
• تحریک پذیری منفی دارند.
• ارتباط و دلبستگی های اجتماعی مناسبی ندارند و کمتر با همسالان خود دوست می شوند.
• قدرت حل مساله در آن ها پایین است و دائم در تعارض اند.
• از تنبیه نمی ترسند.
• خویشتن داری ضعیفی دارند و به نظر می رسد که بی باک اند.
• عزت نفس پایینی دارند.
• خیلی قوی اند.
• در ارتباط بالینی همکاری نمی کنند و درمان آن ها سخت است.

مجله اینترنتی تحلیلک