بعد از مرگ بلال مگر کسی اذان نگفت؟ را در تخطئه کسی گویند که از فرط خودبینی و نخوت خیال می کند فلان امر که در تخصص اوست با او آغاز شده و پایان خواهد یافت.
احمدک خوشگل بود آبله درآورد خوشگل تر شد را هنگامی که کراهت منظر چیزی بر اثر پیشامدی نامنتظر دو چندان شود، یا گرفتاری و رنج موجود را گرفتاری های تازه ای اضافه گردد، این مثل را می گویند.
پینه دوز به حرف ارسی دوز نمی شود یعنی تا تجربه علمی در کار نباشد تخصص حرفتی به دست نمی آید.
ملانصرالدین صنار می گرفت سگ اخته می کرد یک عباسی می داد می رفت حمام را به مزاح درباره کسی می گویند که زیان حاصل از کار و کسبش بیش از درآمد او باشد.
احتیاج مادر اختراع است یعنی تا نیازی نیفتد، چیزی اختراع نمی شود. در مطالب بعد به ذکر موارد دیگر می پردازیم.
اجل برگشته می میرد نه بیمار سخت یعنی از آنجا که هیچ کس تا اجلش فرا نرسیده باشد، نمی میرد، بسیار اتفاق می افتد که بیمار مشرف به مرگ بهبود یابد و شخصی به ظاهر تندرست به عطسه ای قالب تهی کند.
اجل شتری است که در خانه همه می خوابد به این معنی است که شتر در این جمله فقط تمثیلی از مرگ نیست بلکه یک اعتقاد رایج عامیانه بر این است که اگر شتری بی جهت جلو در خانه ای بخوابد بزرگ آن خانه می میرد.
عروس نمی توانست برقصد می گفت اتاق کج است (عروس نمی تونست برقصه می گفت زمین کجه) چون بینند کسی ناتوانی خود را در امری توجیهی نامعقول می کند به این تمثل کنند.
جواب ابلهان خاموشی است یعنی ابله به منطق عاقل مجاب نمی شود. در مطلب بعد به ذکر موارد دیگر می پردازیم.
ابرو ترش کردن یعنی حالتی بسیار جدی به قیافه خود گرفتن. عبوس شدن. در مطالب بعد به ذکر موارد دیگر می پردازیم.
