حق تقدم سهام در بورس چیست؟

شرکت ها در بورس برای تامین سرمایه ای که برای گسترش فعالیت های خود نیاز دارند و حتی گاهی برای اصلاح ساختار مالی شرکت خود و… نسبت به ثبت افزایش سرمایه اقدام می کنند. یکی از راه های افزایش سرمایه حق تقدم سهام است.

شرکت ها باید به منظور ثبت افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده تصمیم خود را مبنی بر افزایش سرمایه شرکت مطرح کنند و در صورتی که سهامداران موافقت کنند افزایش سرمایه در مجمع تصویب و فرآیند ثبت افزایش سرمایه اجرا می شود.

حق تقدم سهام در بورس

حق تقدم سهام چیست؟

شرکت ها افزایش سرمایه خود را با ۴ روش می توانند انجام دهند.

-افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته (سهام جایزه)

-افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌ دارایی های شرکت

-افزایش سرمایه از محل صرف سهام (سلب حق تقدم)

-افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران (حق تقدم سهام)

وقتی شرکت بخواهد تامین مالی جدید داشته باشد می تواند از محل آورده نقدی سهامداران نسبت به ثبت افزایش سرمایه اقدام کند.

در این روش از افزایش سرمایه چون شرکت به منابع مالی جدید نیاز دارد شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران فعلی شرکت می دهد. این حق را به شکل اوراقی به نام حق تقدم سهام در اختیار سهامداران خودش قرار می دهد.

خب حالا شاید برای شما سوال باشد که شرکت چه زمانی به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات اقدام می کند؟

اگر شرکت ها اندوخته و یا سود انباشته نداشته باشند و یا اگر نخواهند از محل اندوخته و… برای افزایش سرمایه خود اقدام کنند در این صورت از محل آورده نقدی سهامداران نسبت به افزایش سرمایه اقدام می کنند.

در این حالت از افزایش سرمایه از سهامداران می خواهند تا مبلغی را برای افزایش سرمایه به شرکت بدهند. به بیان دیگر می توان گفت شرکت حق استفاده و حضور در این افزایش سرمایه را ابتدا به سهامدارن می دهد و اگر سهامدار تمایل به شرکت در این افزایش سرمایه داشته باشد مبلغ را به حساب شرکت واریز می کند.

بعد از تصمیم‌گیری مجمع در خصوص افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حاصل شده سهامداران، حق تقدم‌ به سبد دارایی یا پرتفوی سهامداران اضافه خواهد شد. نماد حق تقدم یک سهم، از اضافه شدن حرف “ح” در انتهای نماد اصلی ساخته می‌شود.

مثلا نماد “افقح” در واقع نماد مربوط به حق تقدم‌ خرید سهام “افق” است. یا مثلا “دالبرح” نماد مربوط به حق تقدم خرید سهام “دالبر” است. تعداد حق تقدمی‌ که به سهامداران تخصیص پیدا می‌کند، با توجه به درصد افزایش سرمایه و نیز تعداد فعلی سهام وی مشخص می‌شود.

به عنوان مثال، فرض کنید شرکتی قصد داشته باشد از این طریق ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه بدهد. در این صورت، به تعداد سهام هر سهامدار، به وی حق تقدم تخصیص پیدا می‌کند. یعنی اگر سهامداری، هزار سهم داشته باشد، هزار حق‌ تقدم‌‌ نیز به دارایی او اضافه می‌شود. یا اگر شرکت قصد افزایش سرمایه ۵۰ درصدی داشته باشد، به این سهامدار ۵۰۰ سهم حق تقدم‌ اختصاص پیدا می کند.

بیشتر بخوانید: افزایش سرمایه چیست؟ / بررسی ۴ مدل افزایش سرمایه

حق تقدم سهام

حق تقدم سهام در بورس

همه سهامداران درباره حق تقدم برخورد یکسانی ندارند و ممکن است هر یک از رفتارهای زیر را داشته باشند:

الف) تبدیل حق تقدم‌ به سهم:

در این فرایند دارندگان حق تقدم باید در مهلتی که مشخص شده است ارزش اسمی هر سهم را به حساب شرکت واریز کنند و بعد از واریز موضوع را به شرکت اطلاع دهند.

نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال است.

بعد از آن باید منتظر طی شدن مراحل قانونی آن توسط شرکت باشند. این فرایند زمان بر است و ممکن است چندین ماه طول بکشد.

اما در حالت کلی می توان اینگونه گفت که بعد از انتشار آگهی ثبت افزایش سرمایه شرکت در کدال این فرایند به پایان می رسد.

سهامداران هر شرکت می توانند با مراجعه به پرتال امور سهامداران شرکت، گواهی حق تقدم خود را دریافت کنند. در این گواهی به جزئیاتی مانند مبلغ قابل پرداخت بابت حق تقدم خرید سهام و چگونگی پرداخت آن، مهلت زمانی و … اشاره می‌شود.

یک نکته قابل ذکر در این زمینه این است که جزئیات فرایند افزایش سرمایه از طریق سایت کدال منتشر می شود بنابراین برای مشاهده جرئیات آن و آگاهی از فرایند افزایش سرمایه باید به سایت کدال مراجعه کنید.

پس از ورود به این سایت، از قسمت جستجوی اطلاعیه‌ها، نماد مورد نظر را انتخاب کنید. سپس اطلاعیه‌های مربوط به افزایش سرمایه را پیدا کرده و مشاهده کنید.

برای اطلاع از جزئیات کامل می توانید فایل های پیوست اطلاعیه را (در صورت وجود) مطالعه کنید.

همانطور که گفته شد، می‌توانید از طریق سایت شرکت به پرتال امور سهامداران آن وارد شوید و گواهی حق تقدم خود را دریافت کنید. در صورتی که پس از بررسی گواهینامه حق تقدم خود و همچنین پس از بررسی اطلاعیه‌های موجود در سایت کدال، سوال یا ابهامی داشتید می‌توانید با امور سهام شرکت مربوطه تماس حاصل نمایید.

حق تقدم سهام در بورس

ب) فروش حق تقدم‌‌:

از زمانی که معاملات حق تقدم در بازار آغاز می‌شود، به مدت ۶۰ روز ادامه پیدا می‌کند. البته ممکن است به درخواست شرکت و تایید سازمان بورس، این زمان نیز تمدید شود. سهامدارانی که به آن‌ها حق تقدم تخصیص پیدا کرده است می‌توانند در این بازه‌ی زمانی آن را بفروشند. فقط در این مرحله، از لحاظ تعداد معامله محدودیتی برای افراد وجود ندارد. بنابراین هر فرد می‌تواند بارها حق تقدم‌ را بخرد و بفروشد.

ج) عدم واریز وجه اسمی و عدم فروش حق تقدم‌:

در صورتی که دارنده حق تقدم، نسبت به آن بی‌تفاوت باشد و در مهلت مقرر آن را نفروشد و وجه اسمی آن را در مهلت مقرر به حساب شرکت واریز نکند، این حالت به وجود می‌آید.

مدتی بعد از متوقف شدن معاملات نماد حق تقدم شرکت، نماد حق‌ تقدم‌ از سبد دارایی همه افراد خارج می‌شود. پس از بررسی‌های شرکت، تعداد حق تقدم‌هایی که وجه اسمی آن‌ها به حساب شرکت واریز نشده است، مشخص می‌شود.

شرکت در مرحله‌ای به نام “پذیره‌ نویسی عمومی” آن‌ها را به فروش می‌رساند. پس از فروش حق تقدم‌های استفاده نشده و کسر هزینه و کارمزد فروش، وجه حاصل از آن در اختیار سهامدارانی که از حق تقدم‌ خود استفاده نکرده‌اند، قرار خواهد گرفت.

جزئیات مربوط به این فرآیند از طریق سایت کدال منتشر می‌شود. می‌توانید همانطور که قبلا توضیح دادیم، وارد این سایت شده و اطلاعیه‌های مربوط به این موضوع را نیز مشاهده کنید. همچنین در صورت وجود هرگونه سوال یا ابهام، باید با امور سهام شرکت مربوطه تماس حاصل نمایید.

در مرحله پذیره‌ نویسی عمومی، علاوه بر قیمت خرید، وجه اسمی هر حق تقدم (هزار ریال) نیز از حساب خریدار کسر می‌شود. خریداران حق تقدم در این مرحله، به هیچ وجه امکان فروش آن را ندارند. در نتیجه باید منتظر تکمیل شدن فرآیند تبدیل حق‌ تقدم‌ به سهم باشند.

در این اطلاعیه نحوه دریافت مبلغ حاصل از فروش حق تقدم‌های استفاده نشده برای سهامدارانی که از حق تقدم‌ خود استفاده نکرده‌اند در سایت کدال اعلام می‌شود.

حق تقدم در بورس

حق تقدم سهام در بورس

دامنه نوسان قیمت حق تقدم سهام چقدر است؟

دامنه نوسان قیمت حق تقدم ها دو برابر دامنه نوسان قیمت عادی سهم است. یعنی به طور مثال در سهم های ۵ درصدی حق تقدم ها می تواند از منفی ۱۰ درصد تا مثبت ۱۰ درصد نوسان داشته باشد.

همین دامنه نوسان بالا باعث می‌شود عده‌ای از سهامداران که ریسک‌پذیری بالاتری دارند در بازه‌های زمانی کوتاه اقدام به خرید و فروش حق‌تقدم‌ کنند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که اگر در بازار سرمایه تازه‌ کارید یا ریسک‌گریز هستید، با نگاه نوسان‌گیری اقدام به خرید و فروش حق تقدم نکنید.

چه موقع حق تقدم بخریم؟

در مراحل افزایش سرمایه از محل آورده و مطالبات، دریافت حق تقدم و تبدیل حق تقدم ها به سهام معمولی ممکن است بین ۳ تا ۶ ماه طول بکشد. پس شرکت در این فرایند در مرحله اول برای کسانی مناسب است که دیدگاه کوتاه مدتی به بازار ندارند و هدف آن ها برای سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت است.

نکته بعدی اینکه گاهی ممکن است بین قیمت سهام و حق تقدم آن شکاف قیمتی قابل توجه ایجاد شود. مثلا قیمت سهم ۱۰۰۰ تومان باشد و قیمت حق تقدم آن ۷۰۰ تومان. در این حالت اگر حق تقدم ۷۰۰ تومانی را بخرید و ۱۰۰ تومان آن را پرداخت کنید، قیمت سهم برایتان ۸۰۰ تومان تمام می‌شود، در حالی که قیمت روز آن سهم ۱۰۰۰ تومان است.

در این موقعیت، سهامدارانی که نگاه بلندمدت‌تری دارند و تحلیل‌شان این است که قیمت این سهم روندی افزایشی دارد، از این شکاف قیمتی استفاده می‌کنند و به جای خریدن سهام معمولی، حق تقدم آن را می‌خرند و تبدیل به سهم می‌کنند.

پس برای خریدن حق تقدم باید دو نکته را در نظر بگیریم: اول اینکه نگاه خودمان در سهامداری میان‌مدت (بیشتر از ۶ ماه) و بلندمدت (بیشتر از یک سال) باشد و دوم هم اینکه تحلیل‌مان این باشد که سهام شرکت در آینده روند صعودی خواهد داشت.

حق تقدم سهام در بورس

معایب حق تقدم سهام چیست؟

فرایند پذیره نویسی عرضه حق تقدم زمان بر است و اگر این احتمال رخ دهد که جهت قیمت در بازار تغییر کند و از صعودی به نزولی تبدیل شود زیان سنگینی را به سهامداران خود تحمیل خواهد کرد.

اگر سهامداران از پذیره‌نویسی حق تقدم خبردار نشوند و یا به دلیل ناتوانی مالی در پذیره‌نویسی شرکت نکنند، در اکثر مواقع به ضرر آن‌ها تمام می‌شود.

بیشتر بخوانید: سود انباشته چیست و افزایش سرمایه از آن به چه صورت است؟

حق تقدم سهام در بورس

مزایای عرضه حق تقدم سهام چیست؟

الف- مزایای عرضه حق تقدم برای سهامداران

انتشار سهام جدید به قیمت پایین، قیمت بازار سهام را کاهش می‌دهد. اما اگر سهامداران حق خرید خود را استفاده کنند، زیانی از این لحاظ به آن‌ها وارد نمی­‌شود.

حق تقدم باعث حفظ تأثیرگذاری سهامداران فعلی بر روی مدیریت و تصمیمات شرکت، از طریق حق رأی در مجامع می‌شود.

ب- مزایای عرضه حق تقدم برای شرکت

عرضه حق تقدم باعث کاهش قیمت و در نتیجه موجب افزایش تقاضا برای سهام شرکت می‌شود.

به علت پایین بودن قیمت خرید حق تقدم، سهامداران از این قیمت استقبال کرده و باعث جذب سرمایه بیشتری برای شرکت می­‌شود.

انتشار حق تقدم، باعث کاهش نسبت اهرمی و افزایش ظرفیت استقراض شرکت می­‌شود.

تامین مالی از طریق فروش حق تقدم نسبت به فروش سهام عادی، هزینه بسیار کمتری دارد.

مجله اینترنتی تحلیلک