همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک؛ در این مطلب می خواهیم با زندگینامه عزت الله انتظامی بازیگر سرشناس ایرانی آشنا شویم. اهالی سینما لقب آقای بازیگر را به او نسبت داده اند.
عزت الله انتظامی ۳۱ خرداد ۱۳۰۳ در سنگلج تهران به دنیا آمد. او فعالیت هنری خود را مانند بسیاری از هنرپیشه‌های ایرانی با نمایش‌های تئاتر آغاز کرد. آقای بازیگر در همان سال‌های ابتدایی زندگی هنری‌اش به آلمان سفر کرد و در یک مدرسه شبانه آموزش سینما در شهر هانوفر مشغول به تحصیل شد.
زندگینامه عزت الله انتظامی
عزت الله انتظامی ابتدا کار خود را با پیش پرده خوانی تئاتر دنبال می‌کرد. او در سال ۱۳۲۰ اولین نمایش حرفه‌ای خود را به نام اولتیماتوم در تئاتر پاریس خیابان لاله‌زار اجرا کرد و تا سال ۱۳۲۶ در ده‌ها نمایش تئاتر حضور داشت.
اولین حضور آقای بازیگر در سینما به سال ۱۳۲۸ و نقش آفرینی در فیلم واریته بهاری ساخته پرویز خطیبی باز می‌گردد.
حضور جدی او در سینما اما به سال ۱۳۴۸ باز می‌گردد؛ جایی که او برای اولین بار جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت. فیلم «گاو» در سال ۱۳۴۸ به کارگردانی داریوش مهرجویی و بازی عزت الله انتظامی ساخته شد. او در این فیلم که از روی کتاب دسته عزاداران بیل ساخته شده بود، با جمشید مشایخی و علی نصیریان هم بازی بود. فیلم «گاو» یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های سینمای ایران لقب گرفت. این فیلم تا کنون سه بار با رای منتقدان به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران انتخاب شده است. او یک سال بعد برای دومین بار با داریوش مهرجویی همکاری کرد و این‌بار اجرای نقش‌های آقای محمدپور و فتح‌الله خان را در فیلم آقای هالو برعهده داشت.
او در سال ۱۳۵۱ برای سومین بار جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت و نقش تیت‌الله خان را در فیلم پستچی بازی کرد. سال ۱۳۵۱ سالی بود که آقای بازیگر برای اولین بار جلوی دوربین ناصر تقوایی قرار گرفت. او برای بازی در فیلم صادق کُرده ساخته ناصر تقوایی با سعید راد و محمد علی کشاورز همکاری کرد.
عزت الله انتظامی در سال ۱۳۵۲ با یکی دیگر از کارگردانان نام‌آشنای سینمای ایران، یعنی علی حاتمی همکاری کرد. اولین همکاری انتظامی و حاتمی در فیلم ستارخان و حضور انتظامی در نقش حیدرخان عمو اوغلی اتفاق افتاد. او در این فیلم هم با علی نصیریان هم بازی بود.
سال ۱۳۵۷ نوبت به فیلم دایره مینا ساخته داریوش مهرجویی رسید. این فیلم یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های زمان خودش بود و عزت‌الله انتظامی در این فیلم در نقش یک دلال خون حضور پیدا کرد. فیلم دایره مینا زمینه تاسیس سازمان انتقال خون را به وجود آورد. انتظامی در سال ۱۳۵۹ برای فیلم مدرسه‌ای که می‌رفتیم باز هم جلوی دوربین داریوش مهرجویی قرار گرفت و یک بار دیگر با علی نصیریان همکاری کرد.
سال ۱۳۶۱ نوبت به نقش آفرینی او در یکی از ماندگارترین نقش‌هایش رسیده بود. او در این سال برای بازی در فیلم جنجالی حاجی واشنگتن جلوی دوربین علی حاتمی قرار گرفت.
عزت الله انتظامی در سال ۱۳۶۳ در یکی از مهم‌ترین فیلم‌های آن دوران حاضر شد. آقای بازیگر این بار برای بازی در فیلم کمال الملک جلوی دوربین علی حاتمی قرار گرفت و در نقش ناصرالدین شاه حاضر شد. از هم بازی‌های او در این فیلم می‌توان به جمشید مشایخی در نقش کمال الملک، داوود رشیدی در نقش رضا شاه و علی نصیریان در نقش مظفرالدین شاه اشاره کرد. او در سال ۱۳۶۵ برای چندمین بار با داریوش مهرجویی همکاری کرد. این‌بار نوبت فیلم اجاره نشین‌ها و بازی در نقش عباس آقا بود.
در سال ۱۳۶۸ بود که عزت الله انتظامی در فیلم هامون بازی کرد. او در این فیلم که ساخته داریوش مهرجویی بود و یکی از معروف‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران است، با خسرو شکیبایی و بیتا فرهی هم بازی بود.
برخی از جوایز و افتخارات عزت الله انتظامی
عزت الله انتظامی اولین جایزه‌اش را در سال ۱۳۴۹ برای بازی در فیلم آقای هالو از جشنواره سینمایی سپاس دریافت کرد.
در سال ۱۹۷۱ جایزه هوگو نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای فیلم گاو از جشنواره بین المللی فیلم شیکاگو دریافت کرد.
در سال ۱۳۶۵ برای بازی در فیلم اجاره نشین‌ها نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد بود که برنده نشد. دو سال بعد اما برای بازی در گراند سینما این جایزه را از آن خود کرد.
در سال ۱۳۶۸ برای بازی در فیلم هامون نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل شد.
در سال ۱۹۹۱ جایزه ویژه هیئت داوران بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای فیلم گاو در جشنواره سه قاره دریافت کرد.
در سال ۱۳۷۰ برای بازی در دو فیلم خانه خلوت و ناصرالدین شاه اکتور سینما لوح تقدیر بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فجر را دریافت کرد.
در سال ۱۳۷۲ برای بازی در روز فرشته سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را دریافت کرد.
در سال ۱۳۸۰ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای بازی در فیلم خانه‌ای روی آب دریافت کرد.
در سال ۱۳۸۲ برای بازی در فیلم گاو خونی به عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بخش بین المللی جشنواره فجر انتخاب شد.
در سال ۲۰۰۸ آخرین جایزه بین المللی‌اش را با عنوان بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جشنواره فیلم بیروت برای بازی در فیلم شب کسب کرد.
عزت الله انتظامی در ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ دار فانی را وداع گفت.
برخی از فیلم ها و آثار عزت الله انتظامی
سینما:
- ۱۳۴۸ گاو
- ۱۳۴۹ آقای هالو
- ۱۳۵۱ بی تا – پستچی – صادق کرده
- ۱۳۵۲ ستارخان – قیامت عشق
- ۱۳۵۳ بنگاه تاترال (ناتمام)
- ۱۳۵۵ شیر خفته – ملکوت
- ۱۳۵۷ این گروه محکومین – دایرهٔ مینا – غبارنشین ها
- ۱۳۶۰ مدرسه ای که می رفتیم
- ۱۳۶۱ حاجی واشنگتن
- ۱۳۶۲ خانهٔ عنکبوت
- ۱۳۶۳ کمال الملک
- ۱۳۶۴ چمدان
- ۱۳۶۵ اجاره نشین ها – شیر سنگی
- ۱۳۶۶ شیرک
- ۱۳۶۷ جعفرخان از فرنگ برگشته – در مسیر تندباد – کشتی آنجلیکا – گراند سینما
- ۱۳۶۸ هامون
- ۱۳۶۹ سایه خیال
- ۱۳۷۰ بانو – خانه خلوت – ناصرالدین شاه آکتور سینما
- ۱۳۷۲ بازیچه – جنگ نفتکش ها – روز فرشته
- ۱۳۷۳ روز واقعه – روسری آبی
- ۱۳۷۵ جهان پهلوان تختی (نسخهٔ اول – ناتمام)
- ۱۳۷۷ باد و شقایق – کمیتهٔ مجازات
- ۱۳۷۸ میکس
- ۱۳۸۰ خانه ای روی آب
- ۱۳۸۱ گاوخونی – دیوانه ای از قفس پرید
- ۱۳۸۳ جایی برای زندگی
- ۱۳۸۴ حکم – ستاره ها ۱:ستاره می شود
- ۱۳۸۵ مینای شهر خاموش – شهری که دوست می دارم
- ۱۳۸۶ شب
- ۱۳۸۷ زادبوم
- ۱۳۸۷ زندگی با چشمان بسته
- ۱۳۸۸ چهل سالگی
تلویزیون:
۱۳۷۷–۱۳۷۸ محاکمه
۱۳۷۴ زندگی
۱۳۵۸–۱۳۶۶ هزاردستان
۱۳۵۷ تله فیلم «مسافرت»
۱۳۴۶ تله تئاتر «از خود گریخته»
۱۳۴۶ تله تئاتر «تولد»
۱۳۴۶ تله تئاتر «راشل»
۱۳۴۵ تله تئاتر «پیک نیک»
۱۳۴۵ تله تئاتر «مجسمه جاندار»
۱۳۴۵ تله تئاتر «مرد کوته فکر»
۱۳۴۵ تله تئاتر «انفجار»
۱۳۴۴ تله تئاتر «کبوتر جَلد و معاملات»
۱۳۴۴ تله تئاتر «جعفرخان از فرنگ برگشته»
۱۳۴۴ تله تئاتر «دلیجان»
۱۳۴۴ تله تئاتر «آرامگاه ماهان»
۱۳۴۴ تله تئاتر «ترازوی پایه بلند»
۱۳۴۴ تله تئاتر «غرور دزد گاوصندوق»
۱۳۴۴ تله تئاتر «آدمهای شب»
۱۳۴۴ تله تئاتر «گاو»
۱۳۴۳ تله تئاتر «روشنایی های خانه ما»
۱۳۴۳ تله تئاتر «دیدار»
۱۳۴۳ تله تئاتر «عروس»
۱۳۴۳ تله تئاتر «گوهر شب چراغ»
۱۳۴۳ تله تئاتر «یک کلاغ، چهل کلاغ»
۱۳۴۳ تله تئاتر «آدمهای شب»
۱۳۴۳ تله تئاتر «تنهایی»
۱۳۴۳ تله تئاتر «شنل»
۱۳۴۲ تله تئاتر «عروسک های گوشتی»
۱۳۴۲ تله تئاتر «ابرام آقا»
۱۳۴۲ تله تئاتر «کنار جاده»
۱۳۴۲ تله تئاتر «تا نیمه شب»
۱۳۴۲ تله تئاتر «شادروان مادر خانم»
۱۳۴۲ تله تئاتر «ازدواج با مکاتبه»
۱۳۴۲ تله تئاتر «داستان یک شب»
۱۳۴۲ تله تئاتر «حماسه بازگشت و انتظار»
۱۳۴۲ تله تئاتر «غریبه»
۱۳۴۲ تله تئاتر «دست بزن»
۱۳۴۱ تله تئاتر «آتشکده»
۱۳۴۱ تله تئاتر «تنهایی»
۱۳۴۱ تله تئاتر «دو خجول»
۱۳۴۱ تله تئاتر «شوم»
۱۳۴۱ تله تئاتر «خشت اول»
۱۳۴۱ تله تئاتر «آگهی ازدواج»
۱۳۴۱ تله تئاتر «چشمهای قشنگ خانم والری»
۱۳۴۱ تله تئاتر «عشق شوم»
۱۳۴۱ تله تئاتر «گردنبند مروارید»
۱۳۴۱ تله تئاتر «کلبه»
۱۳۴۱ تله تئاتر «بازگشتی نیست»
۱۳۴۰ تله تئاتر «بعد از همه آن سال ها»
۱۳۴۰ تله تئاتر «مکتب بیوه ها»
۱۳۴۰ تله تئاتر «بیم و امید»
۱۳۴۰ تله تئاتر «نرس از جریمه»
۱۳۴۰ تله تئاتر «شیدوش و ناهید»
۱۳۴۰ تله تئاتر «رستاخیز»
برخی از دیالوگ های آقای بازیگر سینمای ایران
از معروف ترین دیالوگ های عزت الله انتظامی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ناصرالدین شاه (کمال‌الملک): هنر مزرعه بلال نیست که هر سال محصولش بهتر شود. از ستاره‌های آسمان هم یکی می‌شود کوکب درخشان، الباقی … سوسو می‌زنند.
دبیری (هامون): تقصیر خودته، دانشمند هوشمند،…گول بورژوازی فاسد رو خوردی، می‌خواستی پولدار بشی خودتو فروختی.
حاجی واشنگتن (حاجی واشنگتن): فکر و ذکرمان شد کسب آبرو. چه آبرویی. مملکت رو تعطیل کنین دارالایتام دایر کنین درست‌تره. مردم نان شب ندارند. شراب از فرانسه می‌آید. قحطی است. دوا نیست. مرض بیداد می‌کند. نفوس حق‌النفس می‌دهند. باران رحمت از دولتی سر قبله عالم است و سیل و زلزله از معصیت مردم. میرغضب بیشتر داریم تا سلمانی. ریخت مردم از آدمیزاد برگشته. سالک بر پیشانی همه مهر نکبت زده. چشم‌ها خمار از تراخم است. چهره‌ها تکیده از تریاک. اون چهار تا آب انبار عهد شاه عباس هم آبش کرم گذاشته.
رضا معروفی (حکم): خدا رحمت کنه صادق هدایت رو. یه چیزی تو جوونی بهم گفت که تا دنیاست توی گوشمه. گفت آدمیزاد یه سرمایه بزرگ داره. خودکشی. نه از ترس، دنیا تنگه. بهت توهین شد، طاقت نیاوردی، سراغت نیومدن، خوردی به بن بست برو سراغ سرمایه‌ت. پول دفنتو آماده کن مزاحم کسی نباشی.
امیدواریم از مطالعه زندگینامه عزت الله انتظامی لذت برده باشید.
مجله اینترنتی تحلیلک
