«اختلال طیف اوتیسم یا Autism Spectrum Disorder»
اختلال طیف اوتیسم یک اختلال رشدی و تکاملی است که در سلول های مغزی رخ می دهد و ارتباطات اجتماعی و رفتار فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عموماً با نام “درخود ماندگی” نیز شناخته می شود.
اگرچه اختلال طیف اوتیسم در هر سنی قابل تشخیص است، اما چون علائم اوتیسم عموماً در یک تا دو سالگی دیده می شوند به آن «اختلال رشدی» گفته می شود.
افراد مبتلا به اوتیسم دارای چند دسته علائم اصلی مانند مشکل در برقراری ارتباط و ایجاد تعامل با سایرین، علایق محدود و رفتارهای تکراری، علائمی که به توانایی عملکرد صحیح فرد در مدرسه، محیط کار و یا سایر موارد زندگی آسیب می رساند هستند.
اختلال طیف اوتیسم در همه قوم ها، نژادها و طبقه های اقتصادی دیده می‌شود. در حال حاضر آمار ابتلا به این اختلال در دنیا یک به ۶۸ تولد و در ایران یک نفر مبتلا در هر ۱۵۰ تولد اعلام شده است.
اگرچه اختلال اوتیسم یک اختلال مادام العمر است اما درمان و خدمات زودهنگام می تواند علائم و توانایی عملکرد فرد را بهبود بخشند از همین رو نیاز است تا همه کودکان برای اختلال اوتیسم آزمایش شوند تا در صورت ابتلا خدمات درمانی هرچه زودتر آغاز شود.
اختلال طیف اوتیسم یا Autism Spectrum Disorder
اوتیسم یا در خودماندگی، نوعی بیماری عصب شناختی و رشدی است که با نشانه های نقص در ارتباط و گفتار تشخیص داده می‌شود.
اختلال طیف اوتیسم را بیشتر می‌توان یک اختلال نورولوژیکی که خودش را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند معرفی نمود. این اختلال در بیماران مبتلا باعث می شود که مغز فرد مبتلا به اوتیسم نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به درستی عمل کند و مزاحم او برای یادگیری چگونگی ارتباط و تعامل با دیگران به طور اجتماعی می‌شود.
کودکان و بزرگسالان دارای اختلال طیف اوتیسم در زمینه ارتباط کلامی و غیرکلامی، مهارت‌های شناختی معمول، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم کننده و بازی دارای مشکل هستند.
از آنجایی که افراد مبتلا به اوتیسم، انواع مختلفی از علائم را با شدت های متفاوت تجربه می کنند به این بیماری، اختلال “طیف اوتیسم” گفته می شود.
قبل از (دی اس ام ۵) ۴ اختلال اوتیسم، اختلال فراگیر رشد طبقه بندی نشده، اختلال از هم گسیختگی کودکی و سندرم آسپرگر در طیف اختلال اوتیسم جای داشتند اما در (دی اس ام ۵) همه این اختلالات در زیر چتر اختلالات طیف اوتیسم قرار گرفتند.
اکنون دیگر در اختلال طیف اوتیسم به جای انواع اوتیسم ۳ سطح وجود دارد که در آن ها رشد مهارت‌های اجتماعی، ارتباطات و منابع و ذخایر رفتاری دچار تاخیر و انحراف گردیده است.
کودکان درگیر با اختلال طیف اوتیسم اغلب تمایلات شدید و ویژه‌ای به مجموعه ای از رفتارها نشان می دهند، مقاومت در برابر تغییر ٰرفتار های تکراری و کلیشه ای و نقص در ارتباط چشمی دارند و پاسخ های مناسبی به محرکات محیطی نمی‌دهند.
این اختلالات تاثیرهای متعدد و بیشماری بر روند رشد می گذارند. هرچه این اختلال زود تشخیص داده شود و فرد مبتلا زودتر وارد چرخه های درمان گردد، زودتر می‌توان زندگی او را تغییر داد.
در ادامه انواع سطوح اوتیسم که جایگزین انواع اوتیسم شده است را به تفصیل شرح خواهیم داد.
انواع سطح اختلال طیف اوتیسم
در جدیدترین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (دی اس ام ۵) اختلال طیف اوتیسم از نظر شدت به ۳ دسته تقسیم شده است که موارد زیر را شامل می شود.
اختلال طیف اوتیسم سطح یک
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح یک که به آن اوتیسم خفیف نیز گفته می شود مهارت های ارتباطی و تعاملی قابل توجهی با دیگران دارند.
این کودکان می توانند گفتگو کنند اما در باقی ماندن و ادامه دادن شوخی ها یا استعاره ها دچار مشکلاتی هستند. در این سطح این کودکان می توانند دوست یابی کنند و برای خود دوستانی داشته باشند. بر اساس (دی اس ام ۵) افرادی که در این سطح تشخیص داده می شوند و برچسب سطح یک را دریافت می کنند نیاز به حمایت دارند.
علائم اختلال طیف اوتیسم سطح یک
- علاقه کم به تعامل یا فعالیت های اجتماعی
- در شروع تعاملات اجتماعی مانند صحبت کردن دچار دشواری هایی هستند. به طور معمول این کودکان می توانند با دیگران تعامل برقرار کنند اما در حفظ و ادامه یک مکالمه عادی دچار مشکل می گردند و نیاز به تلاش دارند. یا به عبارت دیگر فرد مبتلا در سطح یک به طور کامل می تواند با جمله صحبت کند اما تلاش های او برای ادامه دادن یک مکالمه ناموفق است. این گفتار در برخی مواقع به صورت رباتیک مشاهده می گردد.
- نشانه های بارزی از مشکلات در برقرای ارتباط وجود دارد.
- وجود مشکلاتی در سازگاری با تغییرات در رفتار و یا زندگی روزمره
- مشکل در برنامه ریزی و سازمان دهی که به تئوری همدلی و سیتسم سازی در مبتلایان به اوتیسم مشهور است
- برقراری تماس چشمی محدود
اختلال طیف اوتیسم سطح ۲
(دی اس ام ۵) خاطر نشان می کند افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط نیاز به پشتیبانی قابل توجهی دارند.
علائم مرتبط با این سطح شامل فقدان شدید مهارت های ارتباطی کلامی و غیر کلامی است که تقریبا در تمام امور روزمره این افراد تاثیرگذار است و روند زندگی را برای آنان دشوارتر می سازد.
علائم اختلال طیف اوتیسم سطح ۲
- وجود مشکلات در تقابل با تغییر روال امور روزمره و محیط
- عدم مهارت قابل توجه در ارتباط کلامی و غیر کلامی. تاخیر در رشد کلامی را می توان با تاخیر در گفتار در مراحل رشد به وضوح مشاهده نمود
- مشکلات رفتاری به حدی قابل مشاهده است که گاه به گاه برای همراهان قابل مشاهده است
- پاسخ و واکنش غیرمعمول یا تعدیل یافته به نشانه های اجتماعی، ارتباطات یا تعاملات. در این کودکان آسیب های اجتماعی با وجود پشتیبانی همچنان وجود دارد
- مشکل عدیده در سازگاری با تغییر
- ارتباط برقرار نمودن با استفاده از جملات و عبارات خیلی خیلی ساده
- علایق خاص و محدود
اختلال طیف اوتیسم سطح ۳
این شدیدترین سطح اختلال طیف اوتیسم است و به همین خاطر به آن اوتیسم شدید نیز گفته می شود.
بر اساس (دی اس ام ۵) افراد مبتلا در این سطح نیاز به پشتیبانی اساسی و فراوان در تمام امور روزمره در زندگی خود دارند. علاوه بر عدم وجود مهارت های ارتباطی شدید در مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم سطح ۳ رفتارهای تکراری و محدود نیز در این افراد نمایان است.
رفتارهای تکراری به رفتارها، فعالیت ها یا گفتارهایی اشاره دارد که بارها و بارها تکرار می گردند و رفتارهای محدود کننده رفتارهایی هستند که فرد را از دنیای اطرف خود دور می کند و می تواند شامل عدم سازگاری با تغییر و محدودیت در علایق باشد.
علائم اختلال طیف اوتیسم سطح ۳
- فقدان مهارت های ارتباطی و کلامی و غیر کلامی به صورت کاملا بارز
- تمایل بسیار کم به مشارکت های اجتماعی و تعامل با دیگران
- مشکل در تغییر دادن رفتارها
- دشواری فراوان در تقابل با تغییرات غیر منتظره در امور روزمره یا در محیط پیرامون
- بهم ریختگی یا مشکلات شدید در مقابل تغییر دادن توجه و تمرکز بر موردی خاص
- کودک در سطح ۳ برای ارتباط کلامی از تک کلمه ها استفاده می کند
علایم مشترک در هر ۳ سطح اختلال طیف اوتیسم
موارد گفته شده در بالا علائم اختلال طیف اوتیسم را به تفکیک توضیح می دهد اما مبتلایان به اختلال اوتیسم در برخی علائم اشتراکاتی دارند که در هر سطح با میزان متفاوت مشاهده می گردد.
علایم اجتماعی
- مشکل در شروع و ادامه گفتگو
- پاسخ و واکنش نادرست به دیگران
- امتناع از تماس چشمی
- عدم درک و واکنش نادرست به هیجانات دیگران
- عدم درک دیدگاهای دیگران که به تئوری ذهن مشهور است
- عدم توجه مشترک
- نبود یا محدودیت در ارتباط چشمی
علایم رفتاری
- رفتارهای تکراری مانند تکان خوردن ها، مسیر طی کردن های تکراری، گفتار های تکراری
- فاصله گرفتن از دیگران
- داشتن علایق وسواس گونه در موضوعات خاص
- داشتن مهارت های خاص برای مثال در زمینه ریاضیات یا موسیقی
- عدم توانایی در کنار آمدن با تغییرات روزمره
- علاقه مندی به قسمت های خاصی از یک شی مانند چرخ های یک کاشین یا قطعه های لگو
- اختلال در پردازش حسی
- اختلال خواب
مجله اینترنتی تحلیلک
