درباره ادوارد فیتز جرالد
ادوارد فیتز جرالد، نویسنده و شاعر نامی انگلیس و پژوهنده ای خردمند بود.
فیتزجرالد رباعیات خیام را به انگلیسی ترجمه کرد و این کارِ وی سهم بسزایی در آشنا کردن چهره خیام به غربی‌ها داشت. اما فیتزجرالد در ترجمه هایش چهره‌ای حقیقی از خیام به دست نمی‌دهد. این گفته خودِ فیتزجرالد است که می‌گوید:
“شک دارم که جز ترجمه‌ای بس یکسویه از عمر خیام به دست داده باشم؛ لیکن آنچه من انجام می‌دهم فقط به صورت حبابی در سطح آب پدید می‌آید و می‌شکند”.
*زمانی که ادوارد فیتز جرالد به خیام رسیده و از شراب سخن او مست شده می گویند؛ دریغش آمده است صاحبدلان دیار خویش را بی نصیب گذارد، ولی چون جام سخن خیام را برای مردم دیار و روزگار خویش که در فضای فرهنگی دیگری پرورش یافته بودند، مناسب نمی دید، آن شراب نیشابور را ابتدا در هفتاد و پنج و نهایتاً در یکصد و چهار جام پرشکوه و مرصع که با ذوق و فرهنگ عهد ویکتوریا هماهنگ و به نقوش سنت های دیرین ادبی مغرب زمین منقش بود، ریخت و به بازار ادب آورد.*
اما به گفته مولانا:
آن باده همان است اگر جام بدل شد
بنگر که چه خوش بر سر خمار بر آمد
رباعیات خیام به همه زبان های زنده دنیا ترجمه شده و چنان شهرت یافت که به تعبیر زیبای شادروان فروغی:
“امروز هیچ صاحب خبری در دنیا نیست که از رباعیات خیام بی خبر باشد.”
و این همه از برکت ترجمه فیتز جرالد است. از این رو شایسته است که ایرانیان پاس این خدمت بدارند و آن مترجم لطیف را سپاس گویند.
* بخشی از مقدمه حسین الهی قمشه ای
مجله اینترنتی تحلیلک
