انواع افزایش سرمایه

اگر در بازار بورس فعال باشید حتما تا الان افزایش سرمایه به گوش شما خورده است. اما آیا می دانید افزایش سرمایه چیست ؟

آیا از انواع افزایش سرمایه اطلاع دارید؟ به طور خلاصه افزایش سرمایه را این گونه می توان تعریف کرد که افزایش سرمایه یعنی افزایش تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت ها به روش های مختلف.

افزایش سرمایه رویداد مهمی برای شرکت ها محسوب می شود. شرکت ها برای رفع نیاز به منابع مالی و برای توسعه فعالیت های خود در مورد افزایش سرمایه تصمیم می گیرند.

انواع افزایش سرمایه در ایران

افزایش سرمایه از محل اندوخته یا انباشته

شرکت‌ها معمولاً کل سود به‌دست‌ آمده در طی یکسال را بین سهامداران خود تقسیم نمی‌کنند، بلکه بخشی از آن را به‌ صورت سود انباشته نزد خود نگه می‌دارند.

افزایش سرمایه از محل اندوخته و انباشته به این معناست که شرکت بخشی از این سود انباشته را تبدیل به سرمایه اسمی خود کرده و متناسب با آن به سهامداران سهم جدید اعطا می‌کند.

افزایش در سرمایه از این محل، قدرت تأمین مالی شرکت را افزایش می‌دهد. در این روش، سهامداران هیچ وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌کنند و بنابراین شرکت مستقیماً منابع مالی جدید دریافت نمی‌کند. همچنین درصد مالکیت سهامداران نیز ثابت مانده و تغییری نمی‌­کند.

در این حالت با توجه به این که سهامدار وجهی را به شرکت پرداخت نمی‌­کند و تعداد سهام وی افزایش پیدا می‌­کند، به سهام جدید منتشر شده، سهام جایزه گفته می‌­شود.

نکته قابل توجه این است که تنها پس از تکمیل شدن فرآیند افزایش سرمایه و اضافه شدن سهام جایزه به پرتفوی سپرده‌گذاری، فروش سهام جایزه امکان ‌پذیر است.

در صورتی که بعد از مجمع افزایش سرمایه قصد فروش سهام خود را دارید توصیه می‌شود حداقل یک عدد از سهام خود را نگه دارید و نفروشید تا در زمان اعمال افزایش سرمایه، سهام جایزه به صورت خودکار به دارایی شما افزوده شود.

بیشتر بخوانید: سهام جایزه در بورس چیست و چه کسانی دریافت می کنند؟

در صورت فروش کامل سهام بعد از مجمع‌، ممکن است پس از اعمال افزایش سرمایه توسط امور سهامداران شرکت و انتشار آگهی ثبت افزایش سرمایه در سایت کدال، سهام جایزه در پرتفوی سپرده‌گذاری شما نمایش داده نشود.

در این شرایط ابتدا باید به درگاه یکپارچه ذی‌نفعان بازار سرمایه مراجعه کرده و از اضافه شدن سهام جایزه به دارایی‌های خود اطمینان حاصل کنید.

در این سامانه، سهام‌ جایزه با اضافه شدن حرف «ج» به انتهای نماد اصلی مشخص می‌شود. در صورتی که فرآیند افزایش سرمایه تکمیل شده باشد، نماد مربوط به سهام جایزه حذف شده و به همین تعداد به دارایی شما در نماد اصلی اضافه می‌شود.

پس از بررسی و اطمینان از این موضوع با مراجعه به سامانه معاملاتی کارگزاری خود اقدام به ثبت درخواست تغییر کارگزار ناظر برای این سهم نمایید.

برای مثال اگر شرکت اقدام به افزایش سرمایه ۱۰۰ درصدی از محل سود انباشته کند، قیمت تئوریک سهم، نصف قیمت پیش از افزایش در سرمایه و تعداد سهام تحت تملک هر سهامدار دو برابر خواهد شد.

افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده

یکی از انواع افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده است.

شرکت‏‌ها در حین کار کردن بنا به دلایل متفاوتی نیازمند پول نقد می‌‏شوند. یعنی مثلاً ممکن است بخواهند فضای تولید خودشان را بزرگ‏تر کنند یا سرمایه در گردش خود را افزایش دهند.

در این حالت شرکت دو راه برای تامین مالی خود دارد، یا از بانک وام بگیرد و یا از سهامدارانش بخواهد سرمایه‌گذاری جدید داشته باشند. واضح است که راه دوم مطلوب‌تر است. چرا که اگر از بانک وام بگیرد باید مبلغ اصلی را به همراه سودی که دارد به بانک برگرداند.

بنابراین شرکت‏‌ها ترجیح می‌دهند این پول را از طریق سرمایه‏‌گذاری مجدد سهامداران دریافت کنند.

به این نوع افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از آورده نقدی می‌‏گویند. در افزایش سرمایه از نوع آورده نقدی سهامی با عنوان حق تقدم منتشر می‌شود.

بیشتر بخوانید: حق تقدم سهام در بورس چیست؟

حق تقدم چیست؟

در افزایش سرمایه از نوع آورده نقدی ترتیبی اتخاذ شده تا کسانی که تا قبل از مجمع فوق العاده سهامدار شرکت مربوطه بوده‌اند نسبت به سایرین برای شرکت در افزایش سرمایه تقدم داشته باشند، به همین دلیل سهامی از طرف شرکت منتشر می‌شود که به آن‌ها سهام حق تقدم می‌گویند.

نماد حق تقدم سهام شرکت‌ها همان نماد سهام عادی شرکت است که حرف “ح” به آخر آن اضافه شده است.

مطالبات حال شده چیست؟

مطالبات حال شده طلبی است که سهامداران شرکت به هر نحوی از شرکت دارند. در زمان افزایش سرمایه، سهامداران می‌‏توانند به جای این که پول وارد شرکت کنند؛ از آن پولی که از شرکت طلب داشتند بردارند.

مثلا قرار می‌‏شود که همه سهامداران برای افزایش سرمایه نفری ۱ میلیون تومان به حساب شرکت بریزند. در اینجا سهامداری که از شرکت طلب دارد می‏‌تواند اعلام کند که سهم واریزی او از روی طلبش برداشته شود.

معمولا شرکت‌‏ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را با هم انجام می‌دهند اما شرکت می‌‏تواند افزایش سرمایه را فقط از یکی از حالات انجام دهد.

البته از آنجایی که همه سهامداران از شرکت طلبکار نیستند یا همه سهامداران نمی‌‏خواهند وجه نقد وارد شرکت کنند؛ معمولا این دو را با هم ترکیب می‌‏کنند.

چگونه از حق تقدم افزایش سرمایه استفاده کنیم؟

پس از برگزاری مجمع فوق العاده و تصمیم گیری در رابطه با افزایش سرمایه، آگهی مبنی بر مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام بر روی سایت کدال منتشر می‏‌شود که در آن گفته شده هر سهامدار تا چه تاریخی فرصت دارد به ازای هر سهم حق تقدمی که به او تعلق گرفته مبلغ اسمی به ازای هر سهم سهم یعنی ۱۰۰۰ ریال پول را به شماره حسابی که داده شده واریز کند.

برای این کار طبق قانون تجارت، معمولا ۶۰ روز مهلت داده می‌‏شود که به آن دوره استفاده از حق تقدم می‏‌گویند.

به عنوان مثال اگر به شما ۱۰۰ سهم حق تقدم تعلق گرفته باید مبلغ ۱۰۰۰۰۰ ریال تا تاریخ مشخص شده واریز کنید.

سهامدار در این موقعیت می‏‌تواند ۳ کار انجام دهد:

۱- در این بازه ۶۰ روزه مبلغ مورد نظر را به حساب شرکت واریز کند (۱۰۰۰ ریال برای هر سهم) تا بعد از انجام معاملات سهام حق تقدم به میزان پولی که واریز کرده به شکل سهام عادی به پرتفوی او اضافه ‌شود.

۲- اگر نخواهد در افزایش سرمایه شرکت کند، می‌‏تواند در همان بازه ۶۰ روزه آن را به شخص دیگری بفروشد.

۳- اگر نه پول واریز کند و نه حق تقدم را بفروشد، خود شرکت بعد از ۶۰ روز حق تقدم را به قیمتی نزدیک قیمت روز بازار می‌‏فروشد و مبلغ پس از کسر قیمت اسمی (۱۰۰۰ ریال) از هر سهم و کارمزدهای مربوطه به حساب سرمایه گذار منتقل می‌شود.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

یکی از انواع افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها است.

در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، شرکت دارایی های ثابت مشهود خود را مانند زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار می دهد.

با این روش ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه آپدیت خواهد شد. در نهایت چون معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش یابد تا این معادله برقرار بماند.

در روش افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها پولی به شرکت وارد نخواهد شد و تنها اتفاقی که رخ می دهد یک عملیات حسابداری در صورت های مالی شرکت است.

در واقع در این روش به همان میزان که تعداد سهام شما افزایش می یابد قیمت آن کاهش پیدا خواهد کرد، به همین علت تغییری در دارایی شما رخ نخواهد داد.

در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، با توجه به اینکه حساب افزایش سرمایه به روش ذکر شده اندوخته ای غیرقابل تقسیم است و به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه هم به حساب می آید؛ در هر دوره مالی به میزان استهلاک ناشی از اختلاف تجدید ارزیابی به عنوان هزینه منظور و به حساب افزایش سرمایه منتقل خواهد شد اما در ارزش ذاتی شرکت تغییری نخواهد کرد.

بیشتر بخوانید: قیمت اسمی چیست و در مورد آن چه می دانید؟

افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

در انواع افزایش سرمایه این نوع در بازار بورس باب نیست و تا به الان از آن استفاده نشده است. صرف سهام یعنی فروش سهام به قیمتی بالاتر از قیمت اسمی سهم.

یعنی وقتی شرکت‏‌ها افزایش سرمایه می‏‌دهند، مبلغی بیش از قیمت ارزش اسمی سهام شرکت از سهامدار مطالبه می‏‌کنند.

یعنی شرکت حق تقدم را بر اساس ارزش اسمی نمی‏‌دهد، بلکه مبلغی مازاد بر ارزش اسمی هم از سهامداران بابت افزایش سرمایه دریافت می‏‌کند.

در افزایش سرمایه از محل صرف سهام، سهامداران به ازای هر حق تقدم ۱۰۰۰ ریال به حساب شرکت نمی‏‌ریزند بلکه بیش از این مبلغ را واریز می‌کنند، مثلا ۱۵۰۰ ریال. این مازاد پرداختی سهامداران به نوعی مطالبات آن‏ها از شرکت می‌‏شود که می‏‌توانند در زمان تشکیل مجمع، آن را از شرکت بخواهند.

انواع افزایش سرمایه چیست؟

ذی نفعان صرف سهام چه کسانی هستند؟

• • شرکت ها

شرکت ها می خواهند با کمترین میزان سهام منتشر شده، بیشترین مقدار تامین مالى بلندمدت و بدون سررسید را انجام بدهند و با این کار بدون افزایش ریسک سهام شرکت، بر سودآورى و اعتبار شرکت بیفزایند.

• • سهامدار عمده اصلى

سهامدار اصلى شرکت کنترل و مدیریت شرکت را بر عهده دارد و خیلی دوست دارد که کنترل شرکت را همچنان حفظ کند و درصد سهام مدیریتى شان کاهش نیابد. (بیشتر زمانى که درصد سهام مدیریتى آنها شکننده و در حداقل ممکن براى مدیریت قرار دارد.)

• • بازار سهام

افزایش سرمایه با صرف سهام باید فرصتى را پیش روى بازار بگذارد. دورنماى مثبتى از سودآورى بالقوه در آینده، انتظارات مثبت از افزایش قیمت سهم و یا تخفیف مناسب در قیمت پذیره نویسى نسبت به قیمت بازار را همراه داشته باشد.

• • سهامداران جزء

سهامداران جزء همیشه به دنبال بازدهى بیشتر هستند بنابراین در پى این هستند که از محل صرف سهام بازدهى سریعى نصیبشان شود و نگرانى خاصى هم در کاهش درصد مالکیتشان در شرکت نخواهند داشت.

مراحل افزایش سرمایه

افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام تابع قوانین و مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار است. مراحل افزایش سرمایه عبارتند از:

بخش اول: تعیین معافیت یا شمول ثبت

ﺷﺮﮐﺖ‌ﻫﺎی ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻋﺎم ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﺳﻬﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ از ﺛﺒﺖ ﻧﺰد ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻮرس و اوراق ﺑﻬﺎدار اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ.

بخش دوم: ﺻﺪور ﻣﺠﻮز اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ

شرکت ها برای اقزایش سرمایه باید مراحل زیر را طی کنند:

مرحله اول:

 اﻧﺘﺸﺎر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮔﺰارش ﺗﻮﺟﯿﻬﯽ ﻫﯿﺌﺖ ﻣﺪﯾره در ﺧﺼﻮص اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﮔﺰارش حسابرس و ﺑﺎزرس  ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در سامانه کدال (Codal.ir)

مرحله دوم:

ارسال مدارک و مستندات افزایش سرمایه به سازمان بورس و اوراق بهادار

مرحله سوم:

بررسی مدارک و مستندات توسط سازمان بورس و اوراق بهادار و اعلام نتیجه آن به متقاضی. نتیجه این مرحله یکی از دو حالت “ﻣﺠﻮز ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ” ﯾﺎ “ﻋﺪم ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ” خواهد بود.

در صورت عدم موافقت با انجام افزایش سرمایه، فرآیند خاتمه می‌یابد و در غیر این صورت مراحل بعدی باید طی شود:

مرحله چهارم:

برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده یا جلسه هیئت مدیره

در صورتی که شرکت قصد افزایش در سرمایه از محل سود انباشته یا مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها و یا ترکیبی از آن‌ها را داشته باشد، نیازی به طی کردن مراحل پنجم تا هفتم را ندارد و باید فرآیند را از مرحله هشتم ادامه دهد.

اما اگر شرکت قصد افزایش در سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات داشته باشد، مراحل پنجم تا هفتم را نیز باید طی کند.

مرحله پنجم:

ارسال مدارکی از جمله طرح آگهی پذیره‌نویسی سهام در دست انتشار به سازمان و تایید آگهی پذیره‌ نویسی سهام توسط سازمان بورس و اوراق بهادار

مرحله ششم:

انتشار آگهی‌ پذیره‌نویسی سهام توسط شرکت و شروع دوره پذیره‌نویسی

مرحله هفتم:

در صورت عدم مشارکت کامل سهامداران در پذیره‌نویسی، شرکت باید مجوزهای عرضه عمومی حق تقدم‌های استفاده نشده را از سازمان دریافت نماید و سپس عرضه عمومی حق تقدم‌های استفاده نشده را انجام دهد.

مرحله هشتم:

شرکت باید مدارک و مستندات خود را برای تکمیل فرآیند افزایش در سرمایه به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهد.

مرحله نهم:

پس از دریافت تاییدیه تکمیل فرآیند افزایش در سرمایه و مجوز آن از سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت باید با مراجعه به اداره ثبت شرکت‌ها، نسبت به ثبت افزایش سرمایه اقدام نماید.

افزایش سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

افزایش سرمایه به کسانی تعلق می‌گیرد که تا روز قبل از برگزاری مجمع فوق العاده سهامدار آن شرکت باشند، یعنی حتی اگر یک روز قبل از مجمع شما سهام شرکت مربوطه را خریداری کرده باشید در افزایش سرمایه شرکت می‌کنید.

چند نکته در مورد افزایش سرمایه

-افزایش سرمایه باعث کاهش قیمت سهم می شود اما ارزش دارایی های سهامداران آن تغییر نمی کند چون تعداد سهام سهامداران بیشتر می شود.

-پایین آمدن قیمت سهم می تواند برای سرمایه گذاران جدید جذاب باشد و آن ها را به سرمایه گذاری در سهم ترغیب کند و همین موضوع باعث افزایش تقاضا در سهم شود.

-در بعضی مواقع شرکت ها افزایش سرمایه ترکیبی استفاده می کنند که در این روش باید برای به دست آوردن قیمت هر سهم فرمول دو روش را تلفیق کرد.

-قیمت هایی که از فرمول ها محاسبه می شوند قیمت تئوریک سهم هستند اما بر اساس عرضه و تقاضا این قیمت ممکن است بیشتر و یا حتی کمتر از عدد به دست آمده باشد.

مجله اینترنتی تحلیلک