غزل ۲۴۵ حافظ (الا ای طوطی گویای اسرار) به همراه شرح
شرح غزل ۲۴۵ حافظ / الا ای طوطی گویای اسرار
الا ای طوطی گویای اسرار
مبادا خالیت شکر ز منقار
سرت سبز و دلت خوش باد جاوید
که خوش نقشی نمودی از خط یار
سخن سربسته گفتی با حریفان
خدا را زین معما پرده بردار
به روی ما زن از ساغر گلابی
که خواب آلوده ایم ای بخت بیدار
چه ره بود این که زد در پرده مطرب
که می رقصند با هم مست و هشیار
از آن افیون که ساقی در می افکند
حریفان را نه سر ماند نه دستار
سکندر را نمی بخشند آبی
به زور و زر میسر نیست این کار
بیا و حال اهل درد بشنو
به لفظ اندک و معنی بسیار
بت چینی عدوی دین و دل هاست
خداوندا دل و دینم نگه دار
به مستوران مگو اسرار مستی
حدیث جان مگو با نقش دیوار
به یمن دولت منصور شاهی
علم شد حافظ اندر نظم اشعار
خداوندی به جای بندگان کرد
خداوندا ز آفاتش نگه دار
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۲۴۵ حافظ (شرح غزل الا ای طوطی گویای اسرار)
الا ای طوطی گویای اسرار
مبادا خالیت شکر ز منقار
ای طوطی که گوینده رازهای نهانی هستی هرگز منقار تو از شکر خالی مباد.
الا: آگاه باش
شکر: استعاره از سخنان شیرین و دلپذیر
سرت سبز و دلت خوش باد جاوید
که خوش نقشی نمودی از خط یار
پیوسته عمرت دراز و دلت شاد باشد زیرا از خط چهره یار نقش خوش و زیبایی نشان دادی.
سخن سربسته گفتی با حریفان
خدا را زین معما پرده بردار
با دوستان و هم پیاله ها سربسته و مبهم سخن گفتی. به خاطر خدا از این راز سرپوشیده پرده بردار.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
به روی ما زن از ساغر گلابی
که خواب آلوده ایم ای بخت بیدار
ای بخت بیدار از جام شراب قطره ای بر صورت ما بپاش تا از خواب بیدار شویم.
ساغر: جام و پیاله شراب
گلاب: استعاره از شراب خوشبو
چه ره بود این که زد در پرده مطرب
که می رقصند با هم مست و هشیار
این چه نغمه ای بود که مطرب در پشت پرده نواخت که با نوای آن مست و هوشیار به رقص و پایکوبی می پردازند؟
شرح غزل ۲۴۵ حافظ (شرح غزل الا ای طوطی گویای اسرار)
از آن افیون که ساقی در می افکند
حریفان را نه سر ماند نه دستار
از آن افیونی که ساقی زیبا در شراب ریخت برای حریفان از شدت مستی نه سر می ماند و نه دستار.
افیون: تریاک، بنگ
دستار: عمامه و سربند
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
سکندر را نمی بخشند آبی
به زور و زر میسر نیست این کار
تقدیر این بود که آب حیات را به اسکندر ندهند و این کار با زور و زر امکان پذیر نیست بلکه باید آب حیات قسمت و روزی کسی شود، همان گونه که قسمت خضر شد.
بیا و حال اهل درد بشنو
به لفظ اندک و معنی بسیار
بیا و حال دل عارفان و عاشقان دردمند را در لفظی اندک و معنی بسیار بشنو.
بت چینی عدوی دین و دل هاست
خداوندا دل و دینم نگه دار
زیباروی چینی غارتگر دل و دین است. خدایا ما را در برابر او حفظ کن.
بت چینی: زیباروی اهل چین
عدو: دشمن و غارتگر
به مستوران مگو اسرار مستی
حدیث جان مگو با نقش دیوار
اسرار مستی و عشق را با بی خبران و کسانی که خود را در حجاب و پرده قرار داده اند بازگو نکن و با نقش روی دیوار از جان و روح و امور معنوی سخن نگو.
مستوران: پرهیزکاران
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
به یمن دولت منصور شاهی
علم شد حافظ اندر نظم اشعار
به برکت بخت و اقبال پیروز شاه منصور، حافظ در سرودن اشعار مشهور شد.
خداوندی به جای بندگان کرد
خداوندا ز آفاتش نگه دار
پادشاهی که در حق خدمتکاران بزرگواری نمود، خدایا او را از همه بلاها حفظ کن.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
