نام این کتاب برگرفته از حدیث امام صادق (ع) است که فرمود: « نَفَسُ المَهمومِ لِظُلمِنا تَسبیحٌ وَ هَمُّهُ لَنا عِبادَهٌ وَ کِتمانُ سِرّنا جِهادُ فی سَبیلِ اللهِ» نفس کسی که به خاطر مظلومیت ما اندوهگین شود تسبیح است، اندوه بر ما عبادت است و کتمان و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست.

مُحَرَّمُ الحَرام اولین ماه سال هجری قمری است. دلیل نامگذاری این ماه، حرام بودن جنگ در آن ذکر شده است. واقعه کربلا که منجر به شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش شد در ماه محرم سال ۶۱ق اتفاق افتاد. شیعیان هر سال از ابتدای این ماه سوگواری می‌کنند.

کتاب نفس المهموم یکی از معتبرترین کتاب ها در زمینه وقایع کربلا و زندگینامه امام حسین علیه السلام نوشته شیخ عباس قمی است. ترجمه این کتاب توسط علامه میرزا ابوالحسن شعرانی تحت عنوان دمع السجوم انجام شده است.

روز عَرَفَه، ۹ ذی‌الحجه، یک روز پیش از عید قربان است. بنابر فقه شیعه، حج‌گزاران باید از ظهر تا غروب شرعی این روز را در عرفات وقوف کنند. عرفه نزد مسلمانان از روزهای پرفضیلت سال محسوب می‌گردد و در منابع روایی اعمالی برای آن برشمرده‌اند که بافضیلت‌ترین آنها دعا و استغفار است. زیارت امام حسین(ع) و خواندن دعای عرفه نیز در این روز بسیار سفارش شده است.