«زندگینامه مرتضی احمدی»
مرتضی احمدی، صدا پیشه، خواننده، بازیگر تلویزیون و سینمای معاصر کشورمان است که در بحرانی ترین تاریخ ایران حضور داشته و با هنر خود هویتی برای فرهنگ ایران، به خصوص شهر تهران و در واقع فرهنگ مردم تهران باقی گذاشته است.
احمدی در چهار عرصهٔ «سینما، تلویزیون، رادیو و تئاتر» بازیگری صاحب سبک، در هنر دوبلاژ گوینده‌ای با یک صدای خاص و منحصربه‌فرد بود. او همچنین نویسنده‌ای خوش قلم و توانا و در هنر آواز خوانی مهارت بسیاری داشت.
مرتضی احمدی هنرمندی به تمام معنا بود، چرا که در تمام عرصه های هنری توانسته بود نام نیک خود را به یادگار بگذارد.
با ما باشید؛ زندگینامه مرتضی احمدی
زندگینامه مرتضی احمدی
تولد و تحصیلات مرتضی احمدی
مرتضی احمدی در ۱۰ آبان ۱۳۰۳ در یکی از محله های جنوب تهران در خانواده ای با اصالت تفرشی متولد شد. پدر مرتضی سَقط فروش بود، مادرش صدای خوبی داشت و زمانی که بچه ها را روی پاهایش تکان می‌داد آواز می‌خواند و مرتضی کودک نیز همان ها را تکرار می‌کرد. او در ابتدا تحصیلات خود را در مکتب خانه گذراند و پس از آن به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و سپس مقطع متوسطه خود را در دبیرستان های شرف و روشن سپری کرد.
مرتضی احمدی در سن ۱۶ سالگی به ورزش باستانی و فوتبال روی آورد به همراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاه های پایتخت رتبه هایی به دست آورد. او حتی سابقه بازی در باشگاه راه آهن تهران را تا سال ۱۳۲۵ به عنوان مربی و بازیکن در کارنامه خود داشته است.
آغاز فعالیت هنری مرتضی احمدی
مرتضی احمدی علاوه بر ورزش چندین بار بر روی صحنه تئاتر نیز رفته بود تا اینکه با کمک تعدادی از دوستانش، موفق شد تماشاخانه ماه را مقابل باغ فردوس دایر کند ولی پس از چند هفته مجبور به ترک آنجا شد.
مرتضی احمدی نخستین بار در پاییز ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ پرده خوانی کرد و سرانجام بازیگر تئاتر هم شد. مدتی بعد پدرش از فعالیت وی در تئاتر با خبر شد و او را از خانه بیرون کرد. در همین مدت او همزمان با هنرپیشگی به عنوان تعمیرکار در راه آهن تهران استخدام شد.
احمدی در سال ۱۳۲۲ به خوانندگی نیز روی آورد و ترانهٔ گلپری جون را برای اولین بار اجرا کرد که بسیار محبوب شد و به همین خاطر برای کار در رادیو تهران دعوت شد. او در این مدت پیش پرده های فراوانی را به نام های کارگرم من، قدس شاهین و پیرهن زرده اجرا کرد.
ترانه “کارگرم من” مرتضی احمدی مورد استقبال کارگران راه آهن و پس از آن منجر به اعتصاب کارگران راه آهن گردید که در نتیجه، مرتضی احمدی به بخش حسابداری راه آهن منتقل شد و پس از پایان اعتصاب دستگیر شد و در کلانتری تعهد کرد از آن به بعد از اجرای آن پیش پرده خوداری نماید. علاوه بر این “قدس شاهین”، “پیرهن زرده”، “کارمند دولت” نیز از جمله پیش پرده های توقیف شده مرتضی احمدی هستند.
مرتضی احمدی در سال ۱۳۲۴ از طریق حضور در مسابقات فوتبال با ناصر فخرآرایی آشنا شد و در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ توسط او به مراسم سالگرد افتتاح دانشگاه تهران دعوت شد. احمدی در آنجا شاهد ترور محمدرضا شاه توسط فخرآرایی بود و پس از دستگیری و به دنبال آن اثبات بی اطلاعی از این ماجرا آزاد شد.
مرتضی احمدی در ۱۳۲۳ به رادیو تهران (چندی بعد در رادیو ایران و بعد از آن در رادیو و تلویزیون ایران) مشغول به کار شد، تا در آن جا برنامه های کمدی اجرا نماید. او در دوره های مختلفی در رادیو کار کرد و از جمله تیپی به نام “بابا جاهل گریان” را اجرا کرد و به سبک های مختلف ترانه و آواز خواند. در فروردین ۱۳۵۳ نقش اول سریال پربینندهٔ هردمبیل، نوشتهٔ پرویز خطیبی را بازی نمود و در نظرخواهی مردم در سال ۱۳۵۶ به عنوان محبوب ترین هنرپیشهٔ رادیو انتخاب شد.
مرتضی احمدی در ۱۳۲۶ گویندهٔ فیلم های خارجی شد و از اعضای اولیهٔ انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم (تأسیس در ۱۳۴۲) بود.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مرتضی احمدی بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز سفر کرد. ولی پس از بازگشت به تهران از نو کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام تک مضراب آغاز کرد. از سریال های تلویزیونی دیگری که بازی کرده است می توان از سلطان صاحبقران، هفت شهر عشق (۱۳۵۶)، آئینه و زیر بازارچه (۱۳۷۷، رضا ژیان) نام برد.
در فروردین ۱۳۴۹ نیز مرتضی احمدی به دعوت علی حاتمی ترانهٔ عنوان بندی فیلم حسن کچل را ضربی خوانی کرد (که به نام روحوضی نیز شناخته می شود). در همین سبک در ۱۳۲۸ پنج صفحهٔ موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط نمود. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانهٔ ضربی و صد و پنجاه ترانهٔ فکاهی خوانده است، این ترانه ها از نوشته های نصیری فر، نویسندهٔ کتابی است به نام مردان موسیقی سنتی و نوین ایران که بیشتر کارهای موزیکال مرتضی احمدی از آن کتاب گرفته شده است.
بیشتر بخوانید: ترانه های تخت حوضی برگرفته از کتاب «کهنه های همیشه نو / ترانه های تخت حوضی» از مرتضی احمدی
زندگی خصوصی مرتضی احمدی
مرتضی احمدی در ۹ مرداد ۱۳۳۴ با یکی از همکارانش در راه آهن به نام زهرا جوانشیر ازدواج کرد. زهرا جوانشیر زمانی که با مرتضی احمدی ازدواج کرد ۳۳ ساله بود و با همسرش یک سال اختلاف سنی داشت. ثمره این ازدواج دو فرزند به نام های آزیتا و مازیار بود. زهرا جوانشیر ۱۰ سال پس از ازدواج به سرطان سینه مبتلا شد و توانست ۷ سال با این بیماری بجنگد اما در نهایت در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۵۰ از دنیا رفت.
مرتضی احمدی و علاقه اش به تهران و پرسپولیس
ایشان علاقه بسیار زیادی به شهر تهران داشت. در اواخر عمرش در برنامه زنده تلویزیونی شبکه یک سیما گفت:
«بچه تهرونم و عاشق شهرم هستم، تهرون زندگی‌ام و زادگاهم است»
به گزارش تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی وی در جوانی قسم خورده بود با گویش تهران قدیم، مشکلات جامعه را بازگو کند.
مرتضی احمدی یکی از طرفداران دو آتیشه تیم پرسپولیس بود و به گفته خودش وقتی پرسپولیس وارد زمین می شود، دردهایش را فراموش کرده و احساس زنده بودن می کند.
درگذشت مرتضی احمدی
مرتضی احمدی در ۳۰ آذر سال ۱۳۹۳ در حالی که ۹۰ سال داشت به دلیل مشکل ریوی و کهولت سن در منزلش درگذشت. پیکر احمدی روز ۳ دی ۱۳۹۳ توسط مردم و هنرمندان تشییع و سپس در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.
در مراسم خاکسپاری مرتضی احمدی، حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، علی مرادخانی، معاونت هنری وزارت ارشاد، بهزاد فراهانی، مرضیه برومند، از هنرمندان تئاتر و تلویزیون و افشین پیروانی (مربی و فوتبالیست تیم پرسپولیس)، سخنرانی کردند.
بیشتر بخوانید: زندگینامه اکبر رادی پدر نمایشنامه نویسی نوین ایران
آثار مرتضی احمدی
فیلم های سینمایی مرتضی احمدی
- ۱۳۸۴_ ستاره ها ۳: ستاره بود
- ۱۳۷۵_ مینا و غنچه
- ۱۳۷۳_ کلاه قرمزی و پسرخاله
- ۱۳۷۲_ بلندی های صفر حسینعلی لیالستانی
- ۱۳۷۰_ یکبار برای همیشه سیروس الوند
- ۱۳۷۰_ ناصرالدین شاه آکتور سینما
- ۱۳۶۸_ ارثیه،صنوبرهای سوزان
- ۱۳۶۷_ گراند سینما، ارثیه، تا غروب، چشم تنگ دنیادار
- ۱۳۶۶_ در انتظار شیطان
- ۱۳۶۵_ جدال در تاسوکی، مأموریت، مُعمّا
- ۱۳۶۴_ اتوبوس، مدرک جرم
- ۱۳۶۳_ مردی که زیاد می دانست
- ۱۳۵۴_ خانه خراب، ذبیح، فرار از حجله
- ۱۳۵۳_ موسرخه، آب
- ۱۳۵۲_ جعفر جنی و محبوبه اش، تنها و گلها
- ۱۳۵۱_ مطرب، قایقرانان، فرار از زندگی، قلندر، نانـجیب
- ۱۳۵۰_ شراره، باباشمل، وحشی جنگل، فریاد
- ۱۳۴۹_ جنجال عروسی، میوهٔ گناه، شیرین و فرهاد
- ۱۳۳۲_ ماجرای زندگی
بیشتر بخوانید: زندگینامه حسین پناهی بازیگر و شاعر معاصر ایرانی
فیلم های تلویزیونی
- ۱۳۸۹_ چاووش بهار
- ۱۳۸۸_ مجموعه عروسکی «بچه های کوچه دوستی»
- ۱۳۸۶_ به همین سادگی
- ۱۳۸۴_ تا غروب
- ۱۳۸۴_ مثل همیشه
- ۱۳۸۱_ توپ گرد
- ۱۳۸۱_ زیرگذر
- ۱۳۸۰_ تازه چه خبر همسایه
- ۱۳۸۰_ رستوران خانوادگی
- ۱۳۸۰_ خانه پدری
- ۱۳۷۹_ خواستگاری پرماجرا
- ۱۳۷۹_ ماجراهای خانه قدیمی
- ۱۳۷۹_ پانزده مسافر
- ۱۳۷۸_ دردسر بزرگ بازیگر
- ۱۳۷۸_ ماجراهای دانی و من – سری دوم
- ۱۳۷۷_ زیر بازارچه
- ۱۳۷۶_ گلهای آفتابگردان
- ۱۳۷۵-۱۳۷۶_ تهران ۱۱- ۵۹۵ ج ۴۸
- ۱۳۷۵_ ببخشید
- ۱۳۷۵_ فروشگاه
- ۱۳۷۵_ نوعی دیگر
- ۱۳۷۴_ کت و شلوار خواستگاری
- ۱۳۷۳_ اشتباه در اشتباه
- ۱۳۷۱_ بیا تا گل برافشانیم
- ۱۳۷۱_ آخرین سند
- ۱۳۷۰_ تعطیلات نوروزی
- ۱۳۶۹_ چای و لبخند
- ۱۳۶۹_ کمند خاطرات
- ۱۳۶۹_ آرایشگاه زیبا
- ۱۳۶۷_ «بخش چهار جراحی»
- ۱۳۶۵_ چنگک
- ۱۳۵۴_ سلطان صاحبقر
- ۱۳۵۲_ هردنبیل
- ۱۳۴۰-۱۳۴۵_ تک مظراب
- چهره ها
دوبله های مرتضی احمدی
- روباه مکار_ مجموعه پینوکیو
- بابا علاءالدین_ (ماجراهای سندباد)
- راوی و آواز خوانی_ در کارتون هارتون
- فرشتگانی با چهره‌های کثیف_ (نقش افسر پلیس)
- حسن کچل و فیلم احمق ها
- گوینده نقش جوئل کایرو با بازی پیتر لور در فیلم شاهین مالت
کتاب شناسی مرتضی احمدی
- پرسه در احوالات ترون
- پیش‌پرده و پیش‌پرده خوانی
- فرهنگ برو بچه‌های ترون
- کهنههای همیشه نو
- مردی که هیچ بود
- من و زندگی
دیگر فعالیت ها
از جمله فعالیت‌های دیگر مرتضی احمدی گردآوری و نگارش فرهنگ عامیانه (فولکلور) تهران است. او در این زمینه کتاب‌های: «کهنههای همیشه نو»، «فرهنگ بر و بچه‌های تِرون»، و «پرسه در احوالات تِرون و تِرونیا» را تألیف کرده است. علاوه بر تألیفاتش در حوزه فرهنگ نویسی، او برخی از قدیمی‌ترین ترانه‌های کوچه بازاری تهران را به صورت (ضربی خوانی) بازخوانی کرده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
