ضریب بتا چیست؟
اگر شما روزهای زیادی سهم ها را رصد کرده باشید، دیده اید که بعضی سهم ها در روزهای مثبت بازار مثبت هستند و در روزهای منفی، منفی. گروهی دیگر از سهم ها برعکس عمل می کنند و در روزهای منفی، مثبت و در روزهای مثبت منفی هستند. گروه دیگری نیز وجود دارد که کاری با وضعیت بازار ندارند و مستقل عمل می کنند. این که یک سهم چه واکنشی نسبت به بازار نشان دهد بستگی به ضریب بتای سهم دارد.
در واقع می توان گفت ضریب بتا وسیله ای برای ارزیابی ریسک سبدی از سهام با جهت کلی بازار است.
ضریب بتا چیست؟
ریسک بازار و ریسک سهم
بازده و ریسک دو عامل مهم تشکیل دهنده سبد سهام سرمایه گذاران هستند. ریسک پرتفوی از دو قسمت ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک تشکیل می شود.
شما سهم خوبی انتخاب کرده و خریده اید اما بازار منفی است و به طبع شما زیان کرده اید و یا حتی با وجود انتخاب سهمی بد اما به دلیل جو بازار و مثبت بودن سود خوبی کنید؛ به این ریسک سیستماتیک می گویند. در واقع ریسک سیستماتیک ریسک بازار است.
ریسک غیر سیستماتیک به پرتفویی که شما انتخاب کردید مربوط است نه به همه بازار.
با توجه به اینکه ضریب بتا در پرتفوی شما چند است ریسک بازار ممکن است به شما منتقل شود.
ضریب بتا به ما کمک میکند که میزان ریسک سیستماتیک را مدیریت کنیم.
ریسک غیرسیستماتیک را با متنوع کردن سبد دارایی می توان کم کرد.
بیشتر بخوانید: مدیریت ریسک و پول / انواع ریسک های معاملاتی
تعریف ضریب بتا سهم
در واقع ضریب بتا شاخصی است برای مقایسه عملکرد دو دارایی (یا یک دارایی و یک شاخص).
این که شاخص مرجع چه باشد، به خود شما بستگی دارد.
در ایران معمولا استفاده از شاخص کل مرسوم است اما شما میتوانید شاخص صنعت و شاخص هموزن را در نظر بگیرید.
ضریب بتا به ما میگوید که سهم یا دارایی مورد نظر چقدر با شاخص ارتباط دارد. یعنی آیا مثبت بودن شاخص سهم را مثبت میکند؟ در روزهای منفی بازار چه سهمهایی مثبت هستند؟ کدام سهمها راهشان را از بازار جدا کرده و مستقل عمل میکنند؟
تفسیر ضریب بتا سهم
اگر ضریب بتا برای یک دارایی برابر با ۱ باشد، یعنی این دارایی دقیقا مشابه شاخص کل رفتار میکند. انگار این دارایی به شاخص کل متصل شده است.
اگر ضریب بتا صفر باشد، یعنی ارتباطی بین رفتار سهم و شاخص وجود ندارد. در روزی که بازار مثبت باشد، ممکن است سهم ما هم مثبت بشود یا نشود.
ضریب بتا اگر منفی یک باشد، یعنی سهم مورد نظر رفتاری عکس شاخص دارد. در هر روز منفی این سهم مثبت و در هر روز مثبت این سهم منفی است. البته توقع نداشته باشید که نمودار آن کاملا آینه نمودار شاخص باشد اما جهت رفتارش برعکس جهت بازار است.
ضریب بتای بزرگتر از یک، میگوید ارتباطی بین سهم و شاخص وجود دارد اما شدت ارتباط وضعیت متفاوتی دارد. یعنی با رشد شاخص، سهم یا صندوق مورد نظر بیشتر از شاخص رشد میکند و در صورت افت شاخص، افت بیشتری را تجربه خواهد کرد.
نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که ضریب بتا ثابت نیست و تغییر می کند و نکته بعدی این است که ضریب بتا در روند مثبت و منفی یکسان نیست.
ضریب بتا میتواند از مثبت بینهایت تا منفی بینهایت تغییر کند.
بیشتر بخوانید: سبدگردانی چیست و چگونه انجام می شود؟
برای درک کاربرد ضریب بتا به مثالهای زیر توجه کنید:
- اگر ضریب بتای سهمی برابر با یک باشد، انتظار میرود افزایش و کاهش قیمت آن سهم درست مطابق افزایش یا کاهش بازار خواهد بود.
- اگر ضریب بتای سهمی بیشتر از یک باشد، نوسانات بازدهی آن سهم بیشتر از نوسانات بازار خواهد بود و به آن دارایی پرریسک گفته میشود. بالعکس، داراییهایی که ضریب بتای آنها کمتر از یک باشد، نوساناتی کمتر از نوسانات بازار را تجربه خواهند کرد و به آنها دارایی کمریسک گفته میشود.
- اگر ضریب بتای سهمی دو باشد، افزایش و کاهش قیمت آن دو برابر شاخص بازار خواهد بود؛ یعنی هنگامیکه بازار ۱۰ درصد رشد قیمت را تجربه میکند، قیمت این سهم ۲۰ درصد افزایش مییابد و زمانی که بازار ۱۰ درصد سقوط میکند، قیمت این سهم ۲۰درصد کاهش مییابد.
- سهمی که بتای آن ۰.۵ است، اگر رشد شاخص بازار ۱۰ درصد باشد، رشد قیمت آن سهم پنج درصد خواهد بود و اگر بازار ۱۰درصد افت کند، ارزش این سهم پنج درصد افت خواهد کرد.
- سهمی که بتای صفر دارد، با نوسانات بازار تغییر نمیکند و این بدان معنا است که نمیتوان هیچ رابطهای میان رشد و افت بازار و رشد یا افت این سهم پیدا کرد.
- همچنین اگر سهمی بتای منفی داشته باشد، رفتار آن درست عکس رفتار بازار است؛ به عنوان مثال اگر بتای سهمی منفی یک باشد، در صورتی که بازار ۱۰ درصد رشد کند، ارزش این سهم ۱۰ درصد کاهش مییابد.
برای محاسبه بتای یک سبد از دارایی های سهام باید بتای هر یک از سهام های سبد را به دست بیاوریم و میانگین موزون بتای آن ها را حساب کنیم.
معادله بتا به صورت زیر است:
– کواریانس بین بازده سهم با بازده بازار است.
– واریانس بازده های بازار است.
مجله اینترنتی تحلیلک