عوامل مؤثر رشد کودکان و نوجوانان متعدد است. دانستن هر یک از این عوامل به والدین کمک می کند نقش بهتر و مؤثرتری در رشد فرزند خود داشته باشند.
عوامل مؤثر رشد کودکان و نوجوانان کدامند؟
عامل وراثت (ژنتیک)
عوامل ژنتیک بیشترین تأثیر را در رشد دارند. برای قضاوت در مورد رشد کودکان و نوجوانان باید جثه‌ی والدین و سایر افراد فامیل را در نظر داشت. البته تعامل عوامل محیطی و شیوه زندگی با عوامل ژنتیکی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و در فاکتور رشد مؤثر است.
تغذیه
کیفیت و کمیت تغذیه به ویژه در ماه ها و سال های اول عمر تأثیر زیادی در تعیین رشد نهایی کودکان و نوجوانان دارند. اختلالات تغذیه‌ای به صورت کمبود وزن یا اضافه وزن در سنین پایین باعث بروز اختلالات رشد در سنین بالاتر می‌شود.
عوامل هورمونی
در سنین مختلف هورمون ها اثرات زیادی بر رشد دارند که از جمله‌ی این هورمون ها، هورمون های تیروئید و هورمون رشد هستند. در سنین بلوغ و زمان جهش رشد هورمون های جنسی هم روی رشد تأثیر دارند.
عوامل روحی-روانی
شرایط مناسب روحی روانی در رشد کودکان و نوجوانان از اهمیت زیادی برخوردار است. بی توجهی و همچنین توجه مفرط هر دو می‌توانند باعث اختلال رشد در کودکان و نوجوانان شوند.
خواب
کیفیت و کمیت خواب هر دو از عوامل تأثیرگذار بر رشد هستند. هورمون رشد در خواب عمیق شبانه ترشح می‌شود بنابراین دیر خوابیدن و خواب نامنظم باعث اختلال در ترشح این هورمون می‌شوند.
فعالیت فیزیکی
تحرک و فعالیت فیزیکی فواید متعددی دارند. از جمله اینکه با ایجاد تعادل در میزان انرژی دریافتی و مصرف آن باعث تناسب وزن و قد شده و از این طریق می تواند به رشد کودکان و نوجوانان کمک کند. بی تحرکی باعث اضافه وزن شده و از این طریق بر کاهش بلوغ و در نتیجه عدم رشد کافی تأثیر دارد.
بیماری های مزمن
در برخی از بیماری های مزمن سوخت و ساز بدن تغییر می‌کند و در دراز مدت باعث اختلالات رشد می شود. بیماری های حاد به طور موقت باعث بی اشتهایی می‌شوند ولی به طور معمول تأثیر دراز مدتی بر رشد ندارند.
بیشتر بخوانید: فواید دانه چیا برای سنین رشد در کودکان و نوجوانان
مواجهه با مواد شیمیایی
برخی مواد شیمیایی موجود در فراورده های پلاستیکی نامرغوب، لوازم آرایشی بهداشتی و همچنین برخی آلاینده های محیطی با ایجاد اختلال تعادل هورمون ها می‌توانند باعث اختلالات در بلوغ و همچنین در رشد کودکان و نوجوانان شوند.
دریافت ویتامین ها و املاح
کمبود ویتامین های اساسی مانند ویتامین دی و آ و همچنین کمبود املاحی مانند آهن و روی (زینک) در رژیم غذایی می‌تواند باعث کندی رشد شود. البته لازم به ذکر است که مصرف این ویتامین ها و املاح به صورت مکمل دارویی باید صرفاً با تجویز پزشک باشد و به طور معمول دریافت غذایی آن‌ها کافی است. مصرف نابجای مکمل های حاوی ویتامین ها و املاح نه تنها کمکی به رشد نمی‌کند بلکه عوارض دراز مدتی هم دربر خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: لکنت زبان در کودکان و بررسی عوامل موثر و درمان آن
با تشکر از پروفسور رویا کلیشادی
مجله اینترنتی تحلیلک
