غلط ننویسیم قسمت پنجم
بیایید با هم درست نوشتن را تمرین کنیم و زبان فارسی را بدون غلط به کار ببریم.
۱. حیات یا حیاط
حیات به معنای زندگی است.
حیاط به معنای فضای سر گشوده درون خانه که اطرافش دیوار یا اتاق است.
۲. حیص و بیص یا حیص بیص
اصل این ترکیب در عربی حیص بیص است. یعنی پریشانی و آشفتگی، ولی در تداول فارسی زبانان بیشتر با واو عطف و به صورت قید مرکب استفاده می شود. در این حیص و بیص به معنای در این گیر و دار، در این کشاکش، در این میان به کار می رود.
بیشتر بخوانید: نمازگزار یا نمازگذار ؟ / ناهار یا نهار ؟
۳. خدمتگزار یا خدمتگذار
گزاردن یعنی به جا آوردن، انجام دادن
خدمتگزار یعنی کسی که خدمت انجام می دهد و با خدمتکار مترادف است.
گاهی این کلمه را به صورت خدمتگذار می نویسند که غلط است.
۴. خورش یا خورشت
خورش اسم مصدر خوردن در متون قدیم فارسی به چند معنی به کار رفته است. از جمله عمل خوردن، چیز خوردنی، نعمت و آزوقه که امروزه هیچ کدام از آنها رایج نیست ولی در عوض معنای دیگری از این لفظ اراده می کنند که در قدیم متداول نبوده است: غذایی که همراه غذایی ساده به عنوان مکمل خورده شود.
امروزه واژه خورش در تداول مردم و گاهی در نوشتار خورشت گفته می شود و اشکالی ندارد.
بیشتر بخوانید: ملغمه یا ملقمه ؟ / مهجور یا محجور ؟
۵. درب یا در
کلمه درب عربی را نباید به جای واژه در فارسی به کار برد.
درب به معنای دروازه شهر و قلعه است و جمع آن دروب می شود.
جمله هایی مثل درب اصلی دانشگاه و… غلط است و درست آن در اصلی دانشگاه است.
۶. دستورات یا دستورها
دستور فارسی است و جمع آن دستورها است.
بنابراین دستورات در عربی نامستعمل و در فارسی نادرست است.
بیشتر بخوانید: گرایشات یا گرایش ها ؟ / قدر یا غدر ؟
۷. دکترا یا دکتری
هر دو کلمه به یک معنی است. دکترا واژه فرانسوی است به معنای درجه یا مقام اجتهاد و دکتری مرکب است از واژه فرانسوی دکتر به اضافه (ی) اسم ساز فارسی. دکتری بر دکترا رجحان دارد.
۸. ذقن یا زغن
ذقن به فتح اول و دوم به معنای چانه و زنخدان است
زغن به فتح اول و دوم واژه فارسی اس و نوعی پرنده شکاری از دسته بازها است.
بیشتر بخوانید: غلتک یا غلطک ؟ / فرمایشات یا فرمایش ها ؟
۹. ذکی یا زکی
ذکی به معنای تیزهوش است.
زکی یعنی پاک و پاکدامن.
بیشتر بخوانید: طوفان یا توفان ؟ / سفیر یا صفیر ؟
۱۰. ذِلّت یا زَلَّت
ذلت به کسر اول و تشدید و فتح دوم به معنای خواری و متضاد عزت است.
زلت به فتح اول و تشدید و فتح دوم به معنای سهو و خطاست و معادل فارسی آن لغزش است.
بیشتر بخوانید
تپیدن یا طپیدن ؟ / تشت یا طشت ؟
باجناغ یا باجناق ؟ / پایه گذار یا پایه گزار ؟
باتری یا باطری ؟ / امانت گزار یا امانت گذار ؟
آرایه یا پیرایه ؟ / آزوقه یا آذوقه ؟
در این نوشته به کتاب غلط ننویسیم ابوالحسن نجفی توجه شده است.
در این نوشته به ارایه غلط ننویسیم قسمت پنجم پرداختیم و در مطالب بعد به ذکر موارد دیگر می پردازیم.
مجله اینترنتی تحلیلک
