زندگینامه مرتضی ممیز پدر گرافیک معاصر ایران

«زندگینامه مرتضی ممیز پدر گرافیک معاصر ایران»

استاد مرتضی ممیز طراح گرافیک، تصویرگر، استاد دانشگاه و پدر گرافیک ایران است. مرتضی ممیز همان شخصی است که در طول نیم سده فعالیت هنری‌ اش چه در ایران و چه در عرصه‌ های بین‌ المللی در احیا و ابداع هنر گرافیک در ایران و پیشبرد و گسترش فرهنگ ملی و سنت‌ های هنری نقش بارزی ایفا کرده است.

مرتضی ممیز علاوه بر طراحی ها و آثار ماندگارش توانست با پیگیری و ممارست رشته گرافیک را وارد دانشگاه های ایران کند و هزاران جوان با استعداد در این حوزه موفقیت خود را مدیون تلاش های این استاد بزرگ می دانند.

با ما باشید؛

زندگینامه مرتضی ممیز پدر گرافیک معاصر ایران

دوران کودکی و‌ نوجوانی مرتضی ممیز

استاد مرتضی ممیز در چهارم شهریورماه ۱۳۱۵ در تهران و در خانواده ای هنر دوست متولد شد. او در کودکی علاقه و استعداد خاصی در زمینه نقاشی و طراحی داشت، در دوران متوسطه برای درآوردن خرج تحصیل خود برای مغازه ها تابلونویسی می کرد.

بیشتر بخوانید: زندگینامه فریدا کالو (Frida Kahlo) هنرمند سبک سورئالیسم

مرتضی ممیز از همان ابتدا مخالف حکومت پهلوی بود و در آن دوران به دلیل علاقه به دکتر مصدق وارد جریانات سیاسی شده بود و چند کاریکاتور طراحی کرده بود که در روزنامه شاهد به چاپ رسید. در سال های آخر دبیرستان از طریق کتابخانه فرهنگی سفارت لهستان با گرافیک آشنا شد.

تحصیلات دانشگاهی مرتضی ممیز

مرتضی ممیز در سال ۱۳۳۵ در رشته نقاشی دانشگاه هنرهای زیبا تهران پذیرفته شد و تحت تعلیم استاد علی محمد حیدریان یکی از شاگردان کمال الملک قرار گرفت و در آنجا بود که با سهراب سپهری، چنگیز شهوق، پرویز کلانتری و چند نقاش و مجسمه ساز بزرگ کشور آشنا شد.

بیشتر بخوانید: زندگینامه محمد غفاری ملقّب به کمال الملک

مرتضی ممیز در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه فارغ التحصیل شد و برای ادامه تحصیل خود به فرانسه سفر کرد و گواهی طراحی غرفه را در فرانسه اخذ کرد و در آنجا با هنرمند معروف، فیروزه صابری ازدواج کرد. متاسفانه این زندگی در سال ۱۳۷۵ به دلیل فوت فیروزه صابری در اثر سرطان پایان یافت.

مرتضی ممیز و بنیان‌گذاری رشته گرافیک

شاید خیلی‌ها ندانند اما مرتضی ممیز شخصی بود که با ممارست و پیگیری‌ اش توانست رشته گرافیک را در دانشگاه راه‌اندازی کند.

او سال ۱۳۴۷ پس از بازگشت از فرانسه وقتی در دانشکده هنرهای زیبا مشغول به کار شد، فعالیتش را برای راه‌ اندازی رشته گرافیک در دانشگاه آغاز کرد و پیشنهاد ایجاد رشته گرافیک را در سال ۱۳۴۸ به دانشکده هنرهای زیبا ارایه داد و در سال ۱۳۴۹ رشتهٔ گرافیک در این دانشکده بنیان‌گذاری شد.

این کار او طراحی گرافیک در ایران را متحول کرد و هنرمندان پس از او اگر مسیر درستی را طی کردند، همگی مدیون ممیز هستند.

فعالیت های حرفه ای مرتضی ممیز (قبل از انقلاب)

مرتضی ممیز با ورود به آتلیه محمد بهرامی در سال ۱۳۳۷ فعالیت حرفه ای خود را آغاز نمود. در این آتلیه بود که اولین سفارش پاکت سیگار، جلد کتاب و اولین نشانه خود را طراحی کرد. در آنجا با دیگر بزرگان هنر، مانند پرویز کلانتری، سیروس امامی، آیدین آغداشلو و محمد احصایی همکاری کرد و همکاری آن‌ها تا سال ۱۳۴۱ ادامه داشت.

بعد از آن در بخش تبلیغات کانون آگهی زیبا فعالیت کرد و در آنجا با احمد شاملو آشنا شد و پیشنهاد همکاری با وی در انتشار هفته نامه کتاب هفته را با سمت تصویرگر و گرافیست پذیرفت.

مرتضی ممیز در سال ۱۳۴۷ بعد از بازگشت از فرانسه در دانشکده هنرهای زیبا تهران مشغول به کار شد و در سال ۱۳۴۹ رشته گرافیک را در این دانشکده بنیانگذاری کرد و در همان سال، آتلیه ۴۲ را با همکاری علی اصغر معصومی و فرشید مثقالی تاسیس کردند.

فعالیت‌های ممیز در دهه ۵۰ بیشتر مربوط به فعالیت ‌های فرهنگی بود. فعالیت‌هایی مانند:

طراحی پوستر برای جشنواره
طراحی پوستر برای تئاتر و فیلم
برگزاری نمایشگاه های نقاشی آبی، گنج و گستره

او در سال ۱۳۵۵ سندیکا گرافیست‌ های ایران را با کمک دوستان خود تاسیس کرد. بعد از آن به برپایی نمایشگاه ۵۰ سال گرافیک ایران پرداخت. در سال ۵۷ نیز پوسترهایی را برای انقلاب اسلامی ایران طراحی کرد.

فعالیت های بعد از انقلاب

بعد از انقلاب، مرتضی ممیز فعالیت هایی برای تاسیس انجمن گرافیست ها انجام داد اما متاسفانه موفق به انجام این عمل نشد. او فعالیت های گردهمایی را در کافه ها و آتلیه ها برگزار می کرد که در پی آن اولین تعرفه خدمات گرافیت بعد از انقلاب پدید آمد.

در سال ۱۳۶۵ با پیشنهاد به علی اصغر محتاج، اولین بنیان طراحان گرافیک را راه ‌اندازی کرد. او با سعی خود اولین دوسالانه گرافیک را برگزار کرد. دوره‌ ای که ممیز به مدیریت گروه ارتباط تصویری عکاسی دانشگاه تهران انتخاب شد، از طراحان جوان و کاربلد دعوت به همکاری کرد و به ریاست شورای سردبیری مجله نشان انتخاب شد.

از دیگر اقدامات او پیشنهاد عضویت قباد شیوا، ابراهیم حقیقی، رضا عابدینی و ساعد مشکی به AGI بود.

درگذشت مرتضی ممیز

در نهایت وی در پنجم آذرماه ۱۳۸۴ به دلیل بیماری سرطان دار فانی را وداع گفت و جامعه هنر و علی الخصوص گرافیستان ایرانی را داغدار کرد. پیکر مرتضی ممیز، هفتم آذرماه، تشییع و در باغبان ‌کلا، واقع در کردان کرج، به خاک سپرده شد.

برخی از مسئولیت های مرتضی ممیز

ریاست هیئت مدیره انجمن طراحان گرافیک ایران.
ریاست دوسالانه‌ های گرافیک ششم، هفتم و هشتم.
مشاور هنری کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
ریاست کمیته ایرانی انجمن بین‌المللی طراحان گرافیک.
مدیریت گروه گرافیک و عکاسی دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
مدیریت و طراحی هنری جشنواره بین‌المللی فیلم تهران (۱۳۵۲-۱۳۵۶).

برخی از افتخارات و جوایز مرتضی ممیز

جایزه بهترین طراحی کتاب کودک ( ۱۳۴۵ـ‌۱۳۴۲).
مدال رتبه اول دانشجوی ممتاز دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران (‌۱۳۴۴).
برنده مدال طراحی نمایشگاه بین‌المللی طراحی ژوونیزی فرانسه (‌۱۹۶۶).
طراح شاعر برای طراحی پوسترهای سینمایی جشنواره سینمایی کن (‌۱۹۷۵).
جایزه و مدال بهترین پوسترهای سینمایی جشنواره فیلم فجر تهران (‌۱۳۶۵، ۱۳۶۶ و ۱۳۶۹).
جایزه بهترین آثار طراحی نشانه‌های دهه ۸۰ میلادی (‌۱۹۹۰).
دیپلم بی ینال پوستر ورشو (۱۹۷۲).
دیپلم برای فیلم یک نقطه سبز، فستیوال مسکو (۱۹۷۴).
جایزه فیلم برگزیده «آنکه خیال بافت و آنکه عمل کرد» جشنواره سینمایی بیروف (۱۳۵۴).
جایزه و مدال بهترین پوسترهای سینمایی جشنواره فجر تهران (‌۱۳۶۵، ۱۳۶۶ و ۱۳۶۹).
جایزه ویژه ایکوگرادا برای یک عمر تلاش حرفه ای (۱۳۸۲).
یادمان سومین همایش چهره های ماندگار (۱۳۸۳).
نشان عالی فرهنگ و هنر (۱۳۸۳).

نمایشگاه‌های مرتضی ممیز

وی در طول فعالیت‌ های هنری خود بیش از ده نمایشگاه اختصاصی از ۱۳۳۹ تا ۱۳۷۷ در تهران و دو نمایشگاه اختصاصی در آلمان (۱۳۶۵–۱۳۶۷) و بیش از ۷۴ نمایشگاه گروهی در ایران، آلمان، فرانسه، آمریکا، بلژیک، فنلاند و یوگسلاوی برپا کرد و طراحی گرافیکی و تهیه پوستر برای صدها جلد کتاب و نشریات مختلف توسط او انجام گرفت.

نمایشگاه پوستر پوستر (نمایشگاه پوسترهای ایرانی طراحی شده برای نمایشگاه‌های پوستر) آخرین نمایشگاهی بود که با هدایت و حمایت مرتضی ممیز توسط گروه هم رکاب (تهمتن امینیان و پدرام حربی) برگزار شد که البته قبل از افتتاح و برگزاری نمایشگاه در سال ۸۴، ایشان درگذشتند.