مجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی مقبره الشعرا در استان آذربایجان شرقی اختصاص دارد.
مقبره الشعرا تبریز
مقبره الشعرای تبریز از ۸۰۰ سال پیش محل دفن بیش از ۴۰۰ شاعر، ادیب، عارف و افراد مشهور است که در طول دوره های مختلف در این مکان دفن شده اند و اکنون این بنا یادبودی از این بزرگان است. قدیمی ترین کتابی که نام مقبره الشعرای سرخاب را به صراحت دارد “نزهه القلوب” حمدالله مستوفی است که در سال ۷۴۰ ه. ق تالیف شده است.
مقبره الشعرا گورستان تاریخی محله سرخاب است که در گذشته با نام هایی چون حظیره الشعرا، حظیره القضاه و قبرستان سرخاب شناخته می‌شد.
سرخاب نام محله ای تاریخی در شهر تبریز است که از قدیم الایام محل سکونت بزرگان و ادیبان بوده است. در این محله اماکن، بناها و مقابر معروفی چون ربع رشیدی، تکیه حیدر، بقعه عون بن علی، بقعه سید حمزه و… به تقدس و معروفیت آن افزوده است.
بیشتر بخوانید: معرفی موزه آذربایجان تبریز / دومین موزه باستان شناسی ایران
شاعرانی چون اسدی طوسی، خاقانی شروانی و شهریار از جمله افراد مدفون در مقبره الشعرا هستند. مقبره الشعرا همچنین، موزه شعر و ادب آذربایجان محسوب می‌شود و شما در کنار بازدید از معماری تماشایی این یادبود زیبا، با شعرا و آثار آن ها بیشتر آشنا خواهید.
در داخل مقبره الشعرا، تنها قبر استاد محمد حسین بهجت تبریزی به چشم می‌خورد که آخرین شاعر نامی و بزرگ دفن شده در این مکان است.
مقبره الشعرا در سال ۱۳۸۷ در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.
در قرن ششم، تبریز مرکز حکومت اتابکان آذربایجان و پناهگاه شاعرانی شد که در جستجوی یک زندگی آرام و آسوده به دور از جنگ و نزاع بودند. خاقانی و ابوالعلا و فلکی از شروان و گنجه، ظهیر فاریابی و شاهپور نیشابوری از خراسان به تبریز آمدند و در این شهر ساکن شدند و پس از مرگ نیز در حظیره مخصوصی دفن شدند که از این حظیره در تاریخ و تذکره ها به‌عنوان مقبره الشعرا یاد کرده اند.
متأسفانه این مکان در طول زمان با حوادثی چون سیل و زلزله روبرو بوده که شکل ظاهری آن را از بین برده و آثاری از مقابر این بزرگان بر جای نمانده است.
در کتاب صاحب اولاد اطهار نوشته طباطبایی، که در سال ۱۲۹۴ هجری قمری نگارش شده، به زلزله های متعددی به ویژه زلزله سال ۱۱۹۳ و سال بعد از آن اشاره شده است که آسیب های فراوانی به این قبرستان وارد آورده است.
عزیز دولت آبادی نیز در مقاله زلزله های تبریز درباره قبور مقبره الشعرا نوشته است:
«با کمال تأسف از مزارات شهریاران شعر و ادب فارسی مثل خاقانی شروانی، اسدی طوسی، ظهیر فاریابی، مجیرالدین بیلقانی، حکیم قطران تبریزی، شاهپور بن محمد اشهری سبزواری، خواجه همام تبریزی و… کوچک‌ترین نشانه و اثری نمی‌یابید.»
در دهه ۵۰ به یاد نام و خاطره بزرگان مدفون در مقبره الشعرا یادبود فعلی ساخته شد. در شهریور ماه ۱۳۵۰ آگهی دعوت به مسابقه طرح یاد بود مقبره الشعرا از سوی انجمن آثار تاریخی ایران و ادارات فرهنگ و هنر وقت به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و مجله یغما فرستاده شد و از میان طرح های ارسالی، طرح پیشنهادی غلامرضا فرزانمهر انتخاب و عملیات عمرانی آن آغاز شد. عملیات ساخت این بنای معروف تا پس از انقلاب ادامه یافت تا اینکه در سال ۱۳۶۷ افتتاح شد.
بیشتر بخوانید: مسجد کبود تبریز (مسجد جهانشاه تبریز) ملقب به فیروزه اسلام
معماری مقبره الشعرا بسیار زیبا و چشم‌نواز است. طاق‌های در هم تنیده شده و عظمت این بنا در اولین ورود شما را مات و مبهوت خواهد کرد. در ساخت این یادبود ترکیبی از معماری سنتی و مدرن است. ارتفاع این بنا ۳۰ متر بوده و پوشش بیرونی آن بتونی و لایه زیرین فلزی است. فضای اصلی مقبره الشعرا یک اتاق بسیار بزرگ است که چندین اتاق کوچک در اطراف آن قرار دارد. بر دیوارهای این فضا اشعار شاعرانی که در این مقبره دفن شده اند و تابلوهای عکس و خطاطی به چشم می‌خورد. بخش‌های اداری، فروشگاه کتاب و صنایع‌دستی و… سایر بخش‌های تشکیل دهنده این بنا هستند.
افراد مشهور مدفون در مقبره الشعرا
بنا به قولی در مقبره الشعرا بیش از ۴۰۰ تن از افراد نامی دفن شده‌اند. شاعرانی چون اسدی طوسی، قطران تبریزی، خاقانی شروانی، مجیر الدین بیلقانی، ظهیر الدین فاریابی، شاهپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی، ذوالفقار شروانی، همام تبریزی، سلمان ساوجی، قطب‌الدین شیرازی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی از جمله آن‌ها است. محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار نیز آخرین شاعر نامی است که در سال ۱۳۶۷ در این مقبره به خاک سپرده شده است و قبر وی در داخل فضای اصلی آرامگاه قرار دارد.
از دیگر افرادی که در مقبره الشعرا به خاک سپرده شده‌اند، می‌توان به مجذوب علی شاه، عزیز خان مکری، هفت خواهران، امیر عبدالغفار، میرزا شفیع مستوفی، سهراب، پیر باب، امام طالحه، پیر محمد مشهور به پیر ممد، معین الدین صفار، کمال الدین عبد القادر نخجوانی، حافظ حسین زال، عبدالرحیم خلوتی و افراد معاصری چون دکتر مهدی روشن ضمیر، دکتر محمود پدیده، استاد جواد آذر، استاد میرزا طاهر خوش‌نویس تبریزی، محمود ملماسی، سید یوسف نجمی و استاد علی حریرچی می‌توان اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: مسجد جامع تبریز (مسجد جامع کبیری تبریز) / یادگار دوران سلجوقی
مقبره الشعرا کجاست؟
آدرس مقبره الشعرا تبریز: محله ششگلان، خیابان ثقه الاسلام، تقاطع عارف، تکیه حیدر، در کنار بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی
مجله اینترنتی تحلیلک
