معرفی تیله بازی برای کودکان (روش های مختلف بازی)

در این دوران و حال و اوضاع کرونا که همچنان افرادی قرنطینه خود را حفظ کرده اند و با در نظر گرفتن تعطیلات عید نوروز می توانید در خانه بمانید و برای سرگرم کردن کودکان خود با آنها بازی کنید. می توانید شما هم همراه فرزندانتان شوید تا کمتر احساس بی حوصلگی کنید. چه بازی هایی؟ با ما همراه باشید تا بازی های مختلف را بشناسید.

تیله بازی برای کودکان

معرفی تیله بازی و تعداد بازیکنان

تیلون‌ بازی (که در افغانستان گوله بازی و در خراسان توشله‌ بازی و همچنین در خوزستان به‌ویژه اهواز فنگ بازی یا گلوله بازی گفته می‌شود) یا تشیره یک بازی تفریحی با گوی‌های شیشه‌ای است که باید با غلتاندن و زدن گوی‌های شیشه‌ای (تیله) به هم و حرکت دادنشان آن‌ها را از محدوده خاصی خارج کرد. این بازی که معمولاً به صورت دو نفره انجام می‌شود همانند بازی پاسور دارای بازی‌های مختلفی است؛ ولی اصلی‌ترین بازی آن که مردم بیشتر آن را می‌شناسند (کل) است. البته این هم نامی است که در نقاط مختلف تفاوت دارد. بازی به گونه‌ای است که برای شروع باید دو چاله کوچک به اندازه ۱۰ سانتی‌متر قطر و ۵ سانتی‌متر عمق داشته باشید.

دو نفر به صورت ایستاده بازی را شروع می‌کنند و انتخاب فرد آغازکننده به شکل‌های مختلف از جمله سنگ-کاغذ-قیچی یا تعیین قراری از قبل انجام می‌شود. البته در جاهایی این بازی به صورت چند نفره یا حتی به صورت تیمی اجرا می‌شود.

بیشتر بخوانید: بازی دوز برای کودکان / معرفی بازی ۲ نفره فکری و هوش

به زبان و گویش لری به آن گٌولو بازی می‌گویند و به زبان خراسانی (خانگی) هم گفته می شود. قدیم که تیله شیشه‌ای نبود؛ با سنگ‌های تراشیده شد و گرد به قطرهای حدوداً (ا تا ۲٫۵ سانت) انجام می‌شد. بعدها که شیشه‌ای آن در دسترس عموم قرار گرفت به دلیل ارزشی مادی که داشت با رد و بدل شدن به صورت تهاتری آن توسط بازیکنان بدین صورت که بازیکن برنده می‌توانست تیله‌های مورد استفاده حریف را در بازی به نفع خود تصاحب کند از بازی ای سرگرم‌کننده به نوعی قمار تبدیل شد.

تیله بازی برای کودکان

مواظب فرزندان خردسال خود باشید؛ خطر بلعیدن تیله ها وجود دارد.

روش های تیله بازی

این بازی به شکل‌های مختلفی در ایران انجام می‌شود.

صحرایی (روش اول)

در این بازی معمولاً در محیط روباز و خاکی دو نفر بازی را شروع می‌کردند و هدف پرتاب تیله به وسیله دست و زدن تیله حریف که روی زمین قرار داشت، بود. این بازی تا زمانی که تیله حریف را نزدید، ادامه داشت. برنده بازی کسی بود که بیشترین ضربه را به تیله حریف وارد می‌کرد و با تفاضل تعداد زده‌ها و خورده‌ها از حریف تیله جایزه می‌گرفت. در این بازی گودال‌هایی روی زمین خاکی کنده می‌شود که به آن‌ها گود یا گولو (گود کوچک) می‌گویند. هدف از بازی، انداختن تیله‌ها در گولو است. یک شیوهٔ این بازی چنین است:

بیشتر بخوانید: معرفی و آموزش نقطه بازی برای کودکان / بازی حافظه، هوش و فکری

بر روی زمین چند گولو (دو یا سه یا بیشتر) به فاصلهٔ پنج شش گام از هم می‌کنند و دو بازیکن از فاصله‌ای تیله‌های خود را روی زمین بازی می‌اندازند. باید طوری تیله را انداخت که در جای مناسب و نزدیک به گولوهای بیشتری باشد، یعنی به اصطلاح در جای استراتژیک بیفتد. هدف هر کس انداختن تیلهٔ خود درون گولوها است و اگر کسی گولوهای بیشتری را بگیرد (یعنی یک بار تیله‌اش را درون آن گولو برساند) برندهٔ آن دور بازی می‌شود. اگر کسی گولویی را بگیرد دیگر بازیکن دوم نمی‌تواند آن گولو را بگیرد و امتیاز آن را از دست داده‌است. پس از گرفتن هر گولو باید از آن بیرون آمد و به سوی گولوهای دیگر نشانه رفت. اگر هم تعداد گولوهای هر بازیکن با دیگری برابر باشد نتیجهٔ آن دور برابر است. وقتی همهٔ گولوها گرفته شدند دور بعدی آغاز می‌شود.

تیله بازی برای کودکان

برای راندن تیله و رساندن آن به گولو یک انگشت (معمولا انگشت اشاره یا میانی) را پشت آن می‌گذارند و انگشت اشاره یا میانی دست دیگر را روی این انگشت می‌گذارند. بعد با رها کردن انگشت زیرین به تیله ضربه می‌زنند تا به سوی گولو برود. یک روش دیگر راندن تیله به اصطلاح زدن است. در این روش انگشت کوچک را روی زمین می‌گذارند و شست را روی هوا می‌برند و با انگشت اشاره یا میانی و شست دست دیگر تیله را نشانه‌گیری و با انگشت میانی تیله را با شدت پرتاب می‌کنند.

می‌توانیم در حین بازی، تیله بازیکن دیگر را هم با تیلهٔ خودمان بزنیم که این زدن هم جزو امتیازها می‌شود و بخش مهم و هیجان‌انگیز بازی است.

بیشتر بخوانید: معرفی بازی دبرنا / بازی گروهی برای کودکان تا بزرگسال

صحرایی (روش دوم)

تیله‌ای مشخص (گوی هدف) و توافق شده بین بازیکنان مشخص می‌شود. با قرعه کشی اولین پرتابگر مشخص می‌شود و گوی هدف را ابتدا به فاصله های دلخواه و معمولاً بیشتر از ۲ متر پرتاب می‌کنند سپس تیله (دوم) خود را سعی می‌کردند در نزدیکترین فاصله به آن پرتاب کنند. سپس نفرات بعدی در تلاش بودند که تیله خود را به سمت تیله هدف پرتاب کنند و فقط حق پرتاب یک تیله را داشتند.

نفر دوم به بعد می‌توانستند با زدن تیله حریف در صورتی که نزدیک گوی هدف قرار داشت آن را زده و از هدف دور کنند و گوی خود را به گوی هدف نزدیکتر کنند. بازیکنی برنده بود که در پایان پرتاب ها تیله اش نزدیکتر به گوی هدف بود.

سه حالت داشت اگر مماس و چسبیده به گوی هدف بود در این صورت از دیگر بازیکنان سه تیله جایزه دریافت می‌کرد یا با وجب خود اندازه می‌گرفت اگر یک وجب مماس یا کمتر از یک وجب با تیله خود و گوی هدف بود دو تیله به عنوان پاداش از دیگر بازیکنان دریافت می‌نمود و اگر صرفاً نزدیکتر از بقیه بود یک تیله دریافت می‌نمود. این نسبت ۳ ۲ ۱ توافقی بود و اول بازی شرط می‌شد. این بازی به دو روش به پایان می رسید؛ یا برنده تمام تیله‌های رقیبان را برده بود یا توافقی بود و بازنده اعلان می‌کرد دیگر بازی نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: معرفی بازی مار و پله (مارپله) برای کودکان

معرفی تیله بازی برای کودکان

بیخ دیواری

در این روش نیز معمولاً دو نفر بازیکن داشت و در محیط های خاکی یا در خیابان های کاشی شده یا آسفالت شده بازی می‌شد. همان‌طور که از اسمش پیداست باید در نزدیکی دیوار با فاصله‌ای حداقل ۲ متری صورت می‌گرفت و بدین شکل بود که بازیکنان با پرتاب تیله خود به سمت دیوار سعی بر این داشتند تا آن را در نزدیکترین فاصله به دیوار قرار بدهند و برنده تمام تیله‌های روی زمین حریفان را تصاحب می‌کرد. در این بازی همواره برنده آخرین نفر بود که تیله خود را پرتاب می‌کرد. لازم است ذکر شود در ابتدا قرعه کشی آخرین نفر را مشخص می‌کرد. مانند بازی قبل سه وضعیت برای تیله‌ها وجود داشت یا چسبیده به دیوار بود ۳ امتیاز یا یک وجب یا کمتر از یک وجب بود ۲ امتیاز یا نسبت به بقیه بازیکنان نزدیکتر بود ۱ امتیاز.

تیله بازی برای کودکان

کندن حفره (مات) یا (خان)

نفر پرتابگر آخر اصطلاحاً (قاق) بود.

کاشتنی

این بازی با توافق اولیه تیری چند؟ بین بازیکنان شروع می‌شد و در میدان خاکی مستطیلی کشیده با ابعاد توافقی معمولاً با عرض ۱۰ سانت و طول ۳۰ سانت و یک خط برای پرتاب (خط پرتاب) که معمولاً ۵ الی ۱۰ متر دورتر از مستطیل بود، مشخص می‌شد. بازیکنان تیله‌های خود را داخل مستطیل به تعداد مشخص شده اول بازی (تیری چند؟) کنار هم قرار می‌دادند و از پشت مستطیل به ترتیب با یک تیله به سمت خط پرتاب می‌انداختند. بازیکنان سعی داشتند برای اینکه نفر اول پرتاب به سمت تیله‌های کاشته شده باشند، نزدیکتر پرتاب کنند، اگر از خط رد می‌شد نفر آخر بود ولی جلوتر یا نزدیکتر به خط پرتاب نفرات بعدی را مشخص می‌کرد. اگر شخص دوم به بعد کسی بود که دورتر و عقب‌تر از نفری که تیله آن از خط پرتاب گذشته باشد، آخرین نفر بایستی پرتاب می‌کرد.

تیله بازی برای کودکان

بیشتر بخوانید: معرفی و آموزش نقطه بازی برای کودکان / بازی حافظه، هوش و فکری

شروع پرتاب به تیله‌های کاشته شده: نفر اول نزدیک به خط شروع‌ کننده بود و نفرات بعد پس از وی بایستی پرتاب خود را شروع می‌کردند. هدف زدن تیله‌های کاشته شده و بیرون راندن آن‌ها از داخل مستطیل است. دو حالت داشت یا پرتاب‌کننده می‌توانست تیله‌های کاشته شده را بزند و به بیرون از مستطیل براند که در این صورت او به پرتاب خود از جایی که تیله‌ای که با آن پرتاب کرده ادامه می‌داد تا بقیه تیله‌ها را نیز به بیرون از مستطیل براند و هدف بیرون رفتن حداقل یک عدد تیله از مستطیل است یا نمی‌توانست که نفر بعدی بازی خود را بایستی شروع می‌کرد. این بازی آنقدر ادامه داشت تا تمامی تیله‌های کاشته شده داخل مستطیل بیرون بروند.

معرفی تیله بازی برای کودکان

برنده حق داشت فقط تیله‌هایی که به بیرون از مستطیل رفته‌است را به عنوان جایزه جمع‌آوری نماید. اگر پس از زدن تیله‌های داخل مستطیل فاصله تیله پرتاب‌شده توسط پرتابگر داخل و یا تا یک وجب کمتر از کادر مستطیلی بود، بازیکن بایستی برای پرتاب بعدی خود می‌ایستاد و با پرتاب کردن (رها کردن) از نوک بینی خود از بالا و زدن تیله‌های کاشته شده به بازی ادامه می‌داد.

اصطلاحات تیله بازی

دو حفره کنده شده در بازی را در جنوب و به‌ویژه اهواز کُل گویند.

در صورتی که تیله‌ها در بازی بیش از یک بار به هم برخورد کنند اصطلاحاً در جنوب و اهواز به آن شموشق شده گویند و ضربه آخر بی‌اثر شده و نفری که ضربه آخر را زده باید آن را تکرار کند.

به افرادی که تیله‌های خود را جلوی حفره اول می کارند در اصطلاح خراسانی «شوندی ها بشوندن» می گویند.

تیر: به تیله اصلی در دست هر یک از حریفان که با آن سایر تیله‌ها مورد هدف قرار می‌گیرند اطلاق می‌شود.

امیدواریم از این مطلب که به معرفی تیله بازی برای کودکان اختصاص داشت، لذت برده باشید.

مجله اینترنتی تحلیلک