ارزهای دیجیتال بانک مرکزی

مفهوم اصلی ارز های دیجیتال بانک مرکزی از بیت کوین گرفته شده است. CBDC به عنوان شکل دیجیتالی پول رایج یک کشور عمل خواهد کرد و با مقدار مناسب ذخایر پولی مانند ذخایر طلا یا ارز خارجی پشتیبانی می‌شود.

اگرچه یک نظرسنجی در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی نشان داد که بیش از ۸۰ درصد از بانک‌های مرکزی در حال مطالعه بر روی این موضوع هستند، اما در حال حاضر CBDCها با اجرای برخی برنامه‌های اثبات مفهوم در مراحل اولیه خود قرار دارند.

بیشتر بخوانید: تمام چیزهایی که درباره ارز دیجیتال باید بدانید

پیاده‌سازی ارزهای CBDC

CBDCها احتمالا با استفاده از یک پایگاه داده اجرا می‌شوند که توسط بانک مرکزی، دولت یا نهادهای خصوصی تأیید شده کنترل می‌شود. این پایگاه داده (با رعایت حریم خصوصی مناسب و محافظت از رمزارزها) میزان پولی که افراد و شرکت‌ها در اختیار دارند را ثبت می‌کند.

برخلاف رمزارزها، CBDCها (حتی اگر در یک پایگاه داده توزیع شده قرار داشته باشند)، به صورت متمرکز کنترل می‌شوند؛ بنابراین این فناوری با اینکه از بلاکچین و فناوری دفتر کل توزیع شده الهام گرفته است، اما ظاهرا به آن‌ها هیچ نیاز و ارتباطی ندارد.

فواید و تأثیرات ارزهای دیجیتال بانک مرکزی

در حال حاضر دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در حال بررسی و آزمایش ارزهای فیات دیجیتالی به منظور درک پیامدهای مثبت این پدیده در فراگیری مالی، رشد اقتصادی، نوآوری و افزایش کارایی معاملات هستند. در اینجا تعدادی از مزایای بالقوه آن‌ها بیان شده است:

کارایی تکنولوژیکی: بدون وابسته بودن به نهادهای واسطه‌‌ای مانند بانک‌ها و سازمان‌های مالی، تبادلات مالی و پرداخت‌ها می‌توانند در لحظه و مستقیم از پرداخت‌کننده به گیرنده انجام ‌شوند.

فراگیری مالی: حساب‌های پولی مطمئن در بانک‌های مرکزی می‌توانند به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای فراگیری مالی عمل کنند، به این ترتیب هر شخص مقیم یا شهروند قانونی اجازه خواهد داشت تا یک حساب بانکی رایگان یا کم هزینه داشته باشد.

جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی: CBDC امکان ردیابی دقیق هر واحد از این ارز را برای بانک مرکزی امکان‌پذیر می‌کند. با لزوم گزارش شماره سریال هر تراکنش، ردیابی پول‌ها ممکن می‌شود. این ردیابی دو مزیت عمده دارد:

دریافت مالیات: با این کار فرارهای مالیاتی بسیار دشوارتر می‌شود؛ زیرا استفاده از روش‌هایی مانند داشتن حساب بانکی در خارج از کشور و مشاغل گزارش نشده جهت پنهان کردن فعالیت‌های مالی از بانک مرکزی یا دولت غیرممکن است.

مبارزه با جرایم: تشخیص فعالیت مجرمانه (با مشاهده صورت‌های مالی) و متوقف کردن آن خصوصا در مواردی که این فعالیت در گذشته اتفاق افتاده و ردیابی پولشویی بسیار مشکل است، آسان تر شده و تراکنش‌ها بلافاصله متوقف شده و پول به قربانی بازگردانده می‌شود.

حمایت از پول به عنوان یک منفعت عمومی: ارزهای دیجیتالی منتشر شده توسط بانک‌های مرکزی جایگزینی مدرن برای پول نقد فیزیکی (که حذف کامل آن در حال حاضر پیش‌بینی شده است) به شمار می‌روند.

سیستم‌های پرداخت ایمن: یک ابزار پرداخت دیجیتالی تعامل‌پذیر، ایمن و استاندارد که توسط بانک مرکزی صادر و اداره می‌شود، به‌ عنوان ابزار پرداخت دیجیتالی ملی مورد استفاده قرار می‌گیرد و علی‌رغم ایجاد رقابت در سیستم‌های پرداختی، موجب افزایش اعتماد به سیستم‌های کنترل پول خصوصی و سیستم پرداخت ملی می‌شود.

حفظ درآمد حاصل از چاپ و انتشار پول: صدور ارزهای دیجیتالی ملی، کاهش چشمگیری در هزینه‌های حاصل از چاپ و انتشار پول را برای دولت‌ها به ارمغان می‌آورد.

رقابت بانک‌ها: ارائه حساب‌های بانکی رایگان در بانک مرکزی که ایمنی کامل سپرده‌ها را به ارمغان می‌آورد و می‌تواند موجب تقویت رقابت بانک‌ها جهت جذب سپرده شود.

سیاست‌های انتقال پول: صدور ارز دیجیتال بانک مرکزی از طریق انتقال به مردم می‌تواند کانال جدیدی برای سیاست‌های انتقال پول ایجاد کند که امکان کنترل مستقیم بیشتر عرضه پول را نسبت به ابزارهای غیرمستقیم مانند تسهیل کمی و نرخ بهره، فراهم کرده و راه را به سوی برخورداری از یک سیستم بانکداری ذخیره کامل، هموار می‌کند.

امنیت مالی: CBDC ترفندهای بانکداری ذخیره کسری و طرح‌های سپرده‌گذاری با تضمین کم را محدود می‌کند.

بیشتر بخوانید: عرضه اولیه سکه یا ICO در ارزدیجیتال چیست؟

ریسک‌ها

یک نگرانی کلی این است که عرضه CBDC موجب افزایش هجوم بانکی شود و وضعیت مالی بانک‌ها را تضعیف کند.

هجوم بانکی یا هجوم به بانک در یک نظام بانکداری ذخیره جزئی، زمانی روی می‌دهد که تعداد زیادی از مشتریان به صورت هم‌زمان از سپرده‌هایشان در یک نهاد مالی برداشت می‌کنند و پول آن را یا نقد نگه می‌دارند و یا با آن اوراق قرضه دولتی و فلزهای گران بها می‌خرند، یا حتی پولشان را به یک نهاد امن‌تر منتقل می‌کنند، زیرا بر این باورند که نهاد مالی قبلی یا توانایی پرداخت مبالغ سپرده خود را ندارد و یا ممکن است به زودی این توانایی را از دست دهد.

با این حال بانک مرکزی انگلستان در طی تحقیقات خود دریافت که اگر عرضه CBDC از اصول اساسی پیروی کند، خطر هجوم گسترده از سیستم سپرده‌های بانکی به CBDC برطرف خواهد شد.

از آنجایی که اکثر CBDCها بر خلاف اکثر رمزارزها، متمرکز هستند، صادرکنندگان ارز های دیجیتال بانک مرکزی قادرند به راحتی مبلغی را به حساب هر شخصی اضافه یا از آن حذف نمایند. در مقابل رمزارزهایی مانند بیت‌کوین از این امر جلوگیری می‌کنند، مگر اینکه بیش از ۵۰ درصد کاربران قدرت استخراج را در اختیار بگیرند و حمله ۵۱ درصدی روی دهد.

CBDCهای کنونی مانند DCEP چین اجازه صدور ارزهای جدید را دارند که این امر منجر به بروز تورم می‌شود. در مقابل بیت‌کوین با عرضه محدود ۲۱ میلیونی خود، ساختاری ضد تورمی دارد، مگر اینکه اکثر ماینرها توافق کنند که سقف عرضه آن را با ایجاد یک هارد فورک افزایش دهند. این بدین معناست که CBDCها نیز با خطر کاهش ارزش پول در طول زمان مواجه هستند.

بیشتر بخوانید: بررسی نسل های مختلف و سیر تکامل بلاک چین

نمونه‌ای از ارزهای CBDC

تاکنون هیچ کشوری رسما ارز دیجیتالی مورد حمایت بانک مرکزی خود را راه‌اندازی نکرده است. با این وجود بسیاری از بانک‌های مرکزی برنامه‌های آزمایشی و پروژه‌های تحقیقاتی خود را با هدف تعیین ماندگاری و کارآمدی CBDC آغاز کرده‌اند.

بانک مرکزی انگلیس (BOE) پیشگام در طرح پیشنهادی CBDC بوده است. به دنبال آن بانک‌های مرکزی سایر کشورها مانند بانک خلق چین (PBoC)، بانک مرکزی کانادا (BoC) و بانک‌های مرکزی اروگوئه، تایلند، ونزوئلا، سوئد و سنگاپور و … در حال بررسی ایجاد ارزهای دیجیتالی خود هستند.

روسیه با اعلام رسمی ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۷ میلادی، به ایجاد روبل دیجیتالی روی آورده است.

ونزوئلا نیز از سال ۲۰۱۷ میلادی مشغول کار بر روی CBDC خود موسوم به پترو (Perto) است که توسط سهام فیزیکی نفت خام حمایت می‌شود. دولت ونزوئلا همچنین در سال ۲۰۱۸ از ارائه petro gold که وابسته به ارزش نفت، طلا و سایر فلزات گران بهاست خبر داد.

بانک مرکزی برزیل هنوز نحوه کار نسخه واقعی «رئال» دیجیتالی را فاش نکرده اما اعلام نموده که این ارز از اوایل سال ۲۰۲۲ به بازار عرضه خواهد شد.

بانک مرکزی چین نیز در ماه گذشته یک پیش‌نویس قانونی را منتشر کرد که هدف آن ارائه چارچوب نظارتی و مشروعیت برای ارز دیجیتال آینده بانک مرکزی این کشور (CBDC) و یوآن دیجیتال است.