نامه ها برنامه ها

دستورالعمل های سلوکی از علامه حسن زاده آملی

مردی به آفتاب یمنی اویس قرنی گفت: مرا اندرزی کن! آن جناب گفت: «فرّ الی الله» این کلام کامل را از کتاب الله اقتباس کرد که نوح نبی به مردم فرمود «فَفِرُّوا إِلَی اللَّهِ»،(۱) آری! سخن از قرآن باید آموخت و دهن از فرقان باید گرفت، یک نفس از نفس ایمن مباش که دشمنی سخت رهزن و رهزنی سخت دشمن است. همواره در کمین است و اقتضای طبیعتش این است. از شهرت و از شهوت بپرهیز و از معاشر ناجنس به خصوص از نفس بگریز که:

نخست موعظه پیر می‌فروش این است

که از معاشر ناجنس احتراز کنید

*امام علی(ع): در رستاخیز به قاری قرآن گویند: بخوان و بالا برو

دائماً طاهر باش و به حال خویش ناظر باش و عیوب دیگران را ساتر باش با همه مهربان باش و از همه گریزان باش، یعنی با همه باش و بی همه باش. خداشناس باش، در هر لباس باش. تو که سلیمان‌زاده‌ای حشمت دار، تو که صَدیق حسن‌زاده‌‌ای وحشت دار، قرآن صورت کتبیه انسان کامل – اعنی حقیقت محمدیه است، ببین تا چه اندازه بدان قرب داری. رسول‌الله(ص) فرمود: «إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ مَأْدُبَهُ اللَّهِ»،(۲) بنگر بهره‌ات از این مأدبه تا چه حد است.

ولی الله اعظم امام اول به فرزندش محمد بن حنفیه اندرز همی کرد که درجات بهشت بر عدد آیات قرآن است و در رستاخیز به قاری قرآن گویند: بخوان و بالا برو و بعد از نبیین و صدیقین کسی در بهشت به رتبت وی نیست.

«وَ اعْلَمْ أَنَّ دَرَجَاتِ الْجَنَّهِ عَلَى عَدَدِ آیَاتِ الْقُرْآنِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ یُقَالُ لِقَارِئِ الْقُرْآنِ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَلَا یَکُونُ فِی الْجَنَّهِ بَعْدَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ أَرْفَعُ دَرَجَهً مِنْهُ»،(۳)  این بیان وصی، چون آن کلام نبی بسیار کوتاه و بلند است، خدای متعالی داند که ارزش آن‌ها چند است.

 خروس در سحر به ذکر قدوس سبوح در خروش است، ‌کم از خروس مباش

از امل چشم پوش و در عمل کوش، مرد جستجوی باش نه گفت‌وگوی، از دریا بخواه نه از جوی،. از فضول کلام چون فضول طعام دست بدار، سبکبار باش نه سبکسر و سبکسار، خروس در سحر به ذکر قدوس سبوح در خروش است، ‌کم از خروس مباش، چون به خروش آمدی، بدان که بهترین عطای دوست لقای او است، مترصد باش که:

گدایی گردد از یک جذبه شاهی

به یک لحظه دهد کوهی به کاهی

این چند جمله بالعجاله تحریر شد. اگر مجال شد و حال مساعد شد و عقل را در آنگاه تدبیر بود و رأی منیر پیر عشق امضا کرد و تقدیر قضا موافق آمد، می‌‌توان کلماتی بر آن افزود تا ببینیم، ولی برادرم تو را حال است و مرا مقال این کجا و آن کجا، تو را سوز است و مرا ساز آن کوه است و این صدا، قصه این کوتاه است و آن دراز.

ببین کار به کجا کشید که کلاغی رهبر شد و چلاقی دستگیر، جغدی سخنور شد و پیشه‌ای دلیر «نعوذبالله من سبات العقل و خفته»(۴)

نامه ها برنامه (علامه حسن زاده آملی)

مجله اینترنتی تحلیلک

————————————————————————————————————————————

۱-ذاریات/۵۱

۲-شیخ حر عاملی (محمد بن حسن)، وسائل الشیعه، باب وجوب تعلیم القرآن و التعلیم، ج ۶، ص۱۶۸

۳-فیض کاشانی (محمد محسن)، وافی، ط رحلی، ج۱۴، ص۶۵

۴-سید رضی، نهج البلاغه، ص۳۴۶