روش نگهداری گیاه زیپلین / گیاه موسی در گهواره

گیاه زیپلین (Tradescantia spathacea)  از خانواده برگ بیدیان است. این گیاه با نام گیاه موسی در گهواره نیز شناخته می‌شود و گیاهی چندساله است.

زیپلین بومی بلیز، گواتمالا و جنوب مکزیک است و گیاهی زیبا با برگ‌های سبز و بنفش است.

مراقبت از این گیاه ساده است و می‌تواند زیبایی و لطافت را به هر خانه‌ای بیاورد.

گیاه زیپلین

این گیاه همیشه سبز و متمرکز است که می‌تواند تا ۳۰ سانتی‌متر رشد کند.

برگ‌های این گیاه شبیه یک شمشیر به رنگ سبز تیره با سایه‌های بنفش هستند که به شکل یک گل رز رشد می‌کنند. این برگ‌ها محل شکوفا شدن گل‌های گیاه هستند و در طول سال می‌توانید آن‌ها را روی برگ‌ها تماشا کنید.

زیپلین گونه‌های مختلفی دارد که معمول‌ترین آن‌ها همان گونه سبز و بنفش است. انواع دیگر این گیاه نیز می‌توانند ترکیبی از سبز و صورتی، سبز و کرم، زرد و سبز یا حتی طلایی داشته باشد.

به‌ دلیل شکل گهواره مانند این گیاه و گل‌های سفید ریزی که روی آن سوار می‌شوند، این گیاه را با نام موسی در گهواره نیز می شناسند.

روش نگهداری گیاه زیپلین

آبیاری

آبیاری صحیح در طول نگهداری از گیاه زیپلین کلید رشد سالم و قوی آن است. برای فهمیدن زمان دقیق آبیاری این گیاه انگشت خود را حدود ۲ الی ۳ سانتی‌متر در خاک فرو کنید. اگر احساس کردید که خاک گیاه خشک است، یعنی زمان آبیاری مجدد آن است و اگر رطوبت را احساس کردید یعنی باید بیشتر صبر کنید تا خاک خشک‌تر شود. یکی از ویژگی‌های خوب گیاه زیپلین این است که توانایی تحمل کم‌آبی را دارد، بنابراین اگر احیانا فراموش کردید آن را موقع نیازش به آب، آبیاری کنید، احتمال از بین رفتن آن خیلی کمتر خواهد بود.

یکی از اشتباهاتی که افراد در زمان آبیاری انجام می‌دهند این است که آب را در فاصله‌های زمانی کم و با مقدار کم به گیاه می‌دهند. این روش آبیاری باعث می‌شود که تمام ریشه گیاه نتواند به آب دسترسی پیدا کند. درنتیجه قسمت‌هایی از ریشه که آب به آن‌ها نمی‌رسد از بین رفته و ممکن است به از بین‌ رفتن گیاه نیز منجر شود.

برخی دیگر نیز آب زیادی را در هر نوبت به گیاه می‌دهند که این کار می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های قارچی و کپک در گیاه شود.

در نتیجه باتوجه به موارد یاد شده باید بگوییم که بهترین نوع آبیاری آن است که در هر نوبت، تمام سطح خاک گیاه را آبیاری کنید و آب را تا جایی بریزی که اضافه آن از زیر گلدان خارج شود. این آبیاری باعث می‌شود خیال شما راحت باشد که آب به تمام قسمت‌های ریشه رسیده است.

نور مورد نیاز برای نگهداری گیاه موسی در گهواره

گیاه موسی در گهواره یا همان زیپلین به محیطی روشن با نور غیرمستقیم نیاز دارد. این گیاه را باید در محلی نورگیر قرار بگیرد که آفتاب کامل به آن برسد، اما در برابر نور مستقیم و شدید خورشید محافظت شود. اگر می‌خواهید گیاه شما گل بدهد باید روزانه ۶ الی ۸ ساعت نور غیرمستقیم برای آن تامین کنید. البته توجه داشته باشید که نور بیش‌ از حد یا نور بسیار کم می‌تواند باعث بی‌رنگ شدن برگ‌های زیپلین شود. بنابراین حتما نور را به اندازه کافی نه بیشتر و نه کمتر برای گیاه تامین کنید.

این گیاه در شرایط نوری ضعیف نیز زنده می‌ماند و شما می‌توانید این گیاه را در گوشه‌ای از خانه یا محل کار که سایه دارد، قرار دهید، اما تنها مساله‌ای که ممکن است پیش بیاید و باید در نظر داشته باشید این است که برگ‌های گیاه درخشانی و شفافیت خود را از دست می‌دهند. همچنین در صورتی که این کمبود نور بیش‌ از‌ حد شود، گیاه کم‌پشت و خلوت نیز می‌شود.

باتوجه به اینکه این گیاه نور زیادی نمی‌خواهد و به رطوبت علاقه دارد، یکی از مکان‌های خوب برای نگهداری آن، سرویس بهداشتی یا حمام است. بنابراین اگر دنبال جایی مناسب برای این گیاه هستید، حمام انتخابی مناسب است.

بیشتر بخوانید: معرفی ۸ گیاه مناسب سرویس بهداشتی و حمام

خاک مناسب برای نگهداری از گیاه زیپلین

مثل اکثر گیاهان خانگی زیپلین نیز خاکی سبک با زهکشی خوب را ترجیح می‌دهد. خاک این گیاه باید در عین حال که هوادهی خوبی دارد، رطوبت را نیز به‌خوبی در خود حفظ کند، با این‌ حال نباید بیش‌ از حد خیس بماند و دیر خشک شود، چرا که می‌تواند باعث پوسیدن ریشه‌های آن شود.

برای اطمینان از اینکه خاک گیاه زهکشی خوبی دارد گلدانی را انتخاب کنید که سوراخ تخلیه آب در کف آن وجود داشته باشد. همچنین می‌توانید در کف گلدان مقداری سنگ بریزید تا خیالتان از بابت تخلیه آب راحت باشد.

اگر دنبال یک ترکیب مناسب برای خاک گیاه زیپلین می‌گردید می‌توانید خاک گلدان، پیت ماس و پرلیت را با اندازه برابر با یکدیگر ترکیب کنید. این ترکیب به اندازه کافی برای گیاه مغذی است و بیش‌ از حد نیز متراکم نیست. با این‌ حال برای اطمینان از اینکه ترکیب خاک مناسب است یا نه آب باید بتواند به‌راحتی از خاک عبور کند و روی سطح خاک شناور نماند.

رطوبت مناسب برای نگهداری از گیاه موسی در گهواره

گیاه موسی در گهواره رطوبت بالا را ترجیح می‌دهد. اگر رطوبت درون خانه شما در حد معمول و چیزی حدود ۴۰% است این گیاه به‌راحتی می‌تواند رشد کند و مشکلی بابت کم‌رنگ شدن برگ‌هایش وجود ندارد. در غیر اینصورت باید با روش های افزایش رطوبت خانه برای گیاهان رطوبت مورد نیاز گیاه را تامین کنید.

روش نگهداری گیاه زیپلین

دمای مناسب برای نگهداری از گیاه موسی در گهواره یا زیپلین

دمای متوسط اتاق برای این گیاه مناسب است. گیاه شما باید در دمایی بین ۱۵ الی ۳۰ درجه سانتی گراد زندگی کند و آن را در نزدیکی وسایل گرمایشی، سوز سرما یا نورمستقیم خورشید قرار ندهید.

اگر زیپلین خود را درون خانه نگهداری می‌کنید باید بدانید که این گیاه به‌هیچ‌عنوان تحمل سرما را ندارد بنابراین دمای محیط نباید به زیر ده درجه سانتی‌گراد برسد؛ چرا که سرما می‌تواند روی رشد گیاه شما تاثیر گذاشته و حتی باعث مرگ آن شود.

در طول نگهداری از زیپلین آن را در محیطی با دمای کم قرار ندهید. به‌ این‌ معنا که در تابستان‌ها آن را در نزدیکی وسایل سرمایشی و در زمستان‌ها نیز پشت پنجره یا نزدیک در ورودی قرار ندهید.

زیپلین را می‌توانید در بیرون ازخانه نیز بکارید، منتها باید توجه داشته باشید که محل نگهداری از زیپلین نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشد و دما محیط در شب نیز نباید به کمتر ۱۵ درجه سانتی‌گراد برسد. ضمن اینکه در فصل پاییز نیز با گیاه را به داخل خانه منتقل کنید.

یکی از نشانه‌های کمبود رطوبت در اطراف گیاه، قهوه‌ای شدن لبه برگ‌های آن است. شما برای افزایش رطوبت می‌توانید اقدامات مختلفی را انجام دهید مثل:

آب‌پاشی به برگ‌ها: اسپری کردن آب اطراف برگ‌ها می‌تواند به افزایش رطوبت محیط اطراف زیپلین کمک کند. به‌ این‌ منظور یک اسپری آب را با آب مقطر یا تصفیه شده پر کنید  و به کمک آن آب را اطراف برگ‌های گیاه اسپری کنید.

تغییر موقعیت: یکی دیگر از راه‌ها برای افزایش رطوبت محیط نگهداری از گیاه زیپلین یا موسی در گهواره این است که آن را به محیط‌های مرطوب‌تر خانه‌تان منتقل کنید؛ مکان‌هایی مثل آشپزخانه یا حمام، حتی می‌توانید آن را در نزدیک سایر گیاهان خانگی خود نیز قرار دهید.

قرار دادن سینی حاوی سنگ‌ریزه زیر گلدان: زمانی که به گیاه آب می‌دهید، آب اضافه از زیر گلدان خارج می‌شود و دور ریخته می‌شود زیرا تماس این آب با گلدان می‌تواند باعث دیرتر خشک شدن خاک و در نتیجه آسیب به گیاه شود، اما شما می‌توانید با ریختن کمی سنگ تزئینی در سینی زیر گلدان، بین گلدان و سینی فاصله ایجاد کنید و ضمن دور نریختن آب سینی از آب اضافی خارج شده برای تامین رطوبت استفاده کنید. به‌این شکل آب بدون تماس با گلدان به مرور تبخیر شده و رطوبت مورد نیاز گیاه نیز تامین خواهد شد.

بیشتر بخوانید: روش ساخت جزیره برای گلدان در منزل جهت حفظ رطوبت گیاهان

دستگاه بخور سرد: اگر هیچ از راهکارها به‌ کارتان نیامد از یک دستگاه بخور سرد کمک بگیرید. یک دستگاه بخور سرد معمولی نیز می‌تواند رطوبت محیط را به‌خوبی افزایش دهد تا گیاه شما از آن لذت ببرد.

روش نگهداری گیاه زیپلین

کوددهی

گیاه زیپلین، گیاهی با رشد سریع است و یک کوددهی ملایم و سبک را دوست دارد. تغذیه این گیاه در فصل رویش آن (بهار تا تابستان) به‌صورت ماهانه کفایت می‌کند و نیازی به کوددهی بیشتر نیست. بهترین نوع کودی که می‌توانید برای زیپلین تهیه کنید کود مایع و استاندارد گیاهان خانگی است. این کود را باید دو برابر بیشتر از دستورالعمل روی بسته‌بندی رقیق کرده و به گیاه خود بدهید. این کود در طول نگهداری از گیاه زیپلین یا موسی در گهواره می‌تواند رشد سالم و سریع آن را تضمین کند.

در مورد کوددهی به زیپلین توجه داشته باشید، همان‌طور که کوددهی مناسب می‌تواند به این گیاه کمک کند، کوددهی بیش‌ از حد نیز می‌تواند به آن آسیب بزند. پس به این نکته توجه داشته و هیچگاه در پاییز یا زمستان نیز به گیاه خود کود ندهید. ضمن اینکه در نظر داشته باشید اکثر گیاهان خانگی که شامل زیپلین نیز می‌شود می‌توانند از تجمع نمک در خاک که حاصل کوددهی است آسیب ببینند. بنابراین بهتر است هر چند وقت یک‌بار گیاه خود را بشویید. برای این کار کافی است خاک گیاه را برای چند دقیقه با جریان مداوم آب بشویید و اجازه دهید تا خشک شود سپس مثل قبل از آن مراقبت کنید. بعد از شستن خاک گیاه بهتر است کوددهی بعدی را چهار هفته بعد انجام دهید.

بیشتر بخوانید: گل هویا و روش نگهداری از گیاه پیچ شمعی

تعویض گلدان در طول نگهداری از گیاه زیپلین یا موسی در گهواره

هر یک سال یا دو سال یک‌بار گلدان گیاه خود را تعویض کنید. این کار از جمله کارهای مهم در طول نگهداری از گیاه زیپلین است، زیرا ریشه‌های گیاه بعد از مدت همه فضای گلدان را پر می‌کنند. در نتیجه علاوه‌ بر اینکه گیاه نمی‌تواند به رشد خود ادامه دهد، باعث می‌شود خاک بیش‌ از حد متراکم شده و زهکشی خاک ضعیف شود.

تعویض گلدان علاوه‌بر افزایش فضا برای رشد ریشه‌ها باعث می‌شود تا خاک گیاه تازه شود و مواد مغذی لازم برای رشد گیاه نیز فراهم شود. همچنین تعویض گلدان این فرصت را دراختیار شما قرار می‌دهد که ریشه گیاه را بررسی کرده و از مشکلات آن باخبر شوید.

به‌عنوان نکته مهم در مورد تعویض گلدان درنظر داشته باشید که همیشه گلدانی انتخاب کنید که فقط یک سایز بزرگ‌تر از قبلی باشد؛ چرا که گلدان بیش‌ از‌ حد بزرگ باعث می‌شود گلدان دیرتر خشک شده و ریشه‌های گیاه در معرض آسیب قرار بگیرند.

برای تعویض گلدان زیپلین مراحل زیر را دنبال کنید:

گیاه را به آرامی و با دقت از گلدان خارج کنید.

خاک چسبیده به ریشه را با تکان دادن یا با کمک دست از ریشه‌ها تمیز کنید. حتی اگر لازم شد ریشه‌ها را با آب شسته یا داخل یک ظرف آب فرو ببرید تا تمیز شوند.

در ادامه ریشه‌های گره خورده، سیاه یا لزج شده را از گیاه هرس و تمیز کنید. سپس گره ریشه‌ها را نیز به‌آرامی باز کنید. یک ریشه سالم باید سفید و تازه باشد.

گلدان جدید را تا نیمه با خاک جدید و تازه پر کنید و گیاه را درون آن قرار دهید.

در نهایت باقی‌مانده گلدان را با خاک پر کنید، به گیاه آب بدهید و آن را به مکانی روشن منتقل کنید.

هرس کردن

در طول نگهداری از گیاه زیپلین برای هرس کردن آن در فصل بهار اقدام کنید. به‌ این‌ منظور لبه‌های رشد کرده گیاه را با دست یا قیچی تمیز و استریل شده هرس کنید تا گیاه بتواند متراکم‌تر و قوی‌تر رشد کند. همچنین برگ‌های مرده و ضعیف شده را نیز از روی گیاه هرس کنید تا گیاه شما ظاهر زیباتری داشته باشد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با گل کروتون و نگهداری از آن

تکثیر زیپلین

گیاه زیپلین را می‌توانید از طریق قلمه زدن ساقه، تقسیم ریشه یا کاشت بذر تکثیر کنید. آسان‌ترین روش تکثیر زیپلین، قلمه زدن ساقه یا تقسیم ریشه است. همچنین می‌توانید از طریق پاجوش یا پاگیاه که گاهی به‌صورت گیاهی کوچک‌تر در کنار گیاه اصلی می‌روید نیز زیپلین را تکثیر کنید. به‌ این‌ صورت که پاجوش را از گیاه اصلی جداکرده و گلدانی مجزا بکارید.

برای تقسیم ریشه زیپلین کافی است توپ ریشه را از خاک خارج کرده و آن را به دو نیم تقسیم کنید. سپس ریشه‌ها را بررسی کرده و هر گونه کثیفی و ریشه‌های خراب را از روی آن جدا کنید. در نهایت نیز هر کدام را به‌صورت جداگانه بکارید.

برای تقسیم گیاه موسی در گهواره از طریق قلمه نیز می‌توانید یک قلمه ده سانتی‌متری از یک ساقه سالم گیاه بگیرید. سپس برگ‌هایی پایینی ساقه بریده شده را هرس کنید و ساقه را درون لیوان آب قرار دهید. بعد از گذشت چند هفته می‌توانید ریشه‌های جدید گیاه را ببینید. زمانی که این ریشه‌ها به حدود دو سانتی‌متر رسید می‌توانید قلمه را به خاک منتقل کنید.

بیماری‌ها و آفات در طول نگهداری گیاه زیپلین

زیپلین نیز مثل بسیاری از گیاهان خانگی دیگر می‌تواند قربانی آفات شود. معمول‌ترین آفاتی که به این گیاه آسیب می‌زنند شامل شپشک‌های آردی، کنه تارعنکبوتی و شته است. درصورت ابتلای گیاه شما به آفت‌های یاد شده اقدام به موقع برای مبارزه با این آفات نکته مهمی است، چرا که اگر دیر اقدام کنید نه‌ تنها گیاه شما خواهد مرد بلکه ممکن است این آفات به گیاهان دیگر شما نیز سرایت کنند.

یکی از بیشترین بیماری‌هایی که زیپلین با آن درگیر می‌شود پوسیدگی ریشه است. این بیماری را می‌توانید به‌ راحتی کنترل کرده و جلوی آن را بگیرید. تنها کاری که در این باره باید انجام دهید این است که گیاه را درست و به‌اندازه آبیاری کنید. درنظر داشته باشید که آبیاری درست کلید جلوگیری از ابتلای گیاه شما به بسیاری از بیماری‌هاست. درنتیجه اگر می‌خواهید گیاه شما دچار بیماری نشود، باید آن را درست و طبق نیازش آبیاری کنید.

یادتان باشد اگر هر گونه نشانه‌ای از بیماری در گیاه دیدید مثل توقف در رشد، پژمردگی، رنگ پریدگی برگ‌ها و… به سراغ ریشه‌های گیاه بروید و هر گونه ریشه مرده یا خراب را از روی آن تمیز کنید تا این مشکلات تکرار نشوند.

بیشتر بخوانید: گیاه آلوئه ورا و روش نگهداری آن

سوالات پرتکرار شما در نگهداری از گیاه زیپلین یا موسی در گهواره

چرا برگ‌های گیاه زیپلین یا موسی در گهواره قهوه‌ای می‌شود؟

قهوه‌ای شدن لبه برگ‌های گیاه موسی در گهواره می‌تواند به‌خاطر کمبود رطوبت و یا تجمع نمک در خاک گیاه به‌خاطر کوددهی باشد. مشکل کمبود رطوبت معمولا در زمستان و به‌خاطر حضور وسایل گرمایشی رخ می‌دهد، ضمن اینکه هوای خشک و بدون رطوبت می‌تواند توجه کنه‌های تارعنکبوتی را نیز به گیاه شما جلب کند. برای حل مشکل کمبود رطوبت باید رطوبت محیط را با کمک دستگاه بخور سرد یا سایر روش‌های افزایش رطوبت محیط افزایش دهید. بعد از افزایش رطوبت محیط اگر مشکل گیاه حل نشد باید سراغ شستن خاک گیاه بروید.

چرا برگ‌های گیاه زیپلین یا موسی در گهواره بی‌رنگ می‌شوند؟

کمبود نور مقصر اصلی بی‌رنگ شدن برگ‌های زیپلین است. اگر غلظت رنگ‌های سبز و بنفش گیاه شما کم‌رنگ شده است بهتر است گیاه را به مکانی روشن‌تر منتقل کنید، اما اگر برگ‌های گیاه زرد شده است یعنی که نور زیادی در محیط وجود دارد و برگ‌های گیاه سوخته است. بنابراین بهتر است گیاه را به مکانی با سایه بیشتر منتقل کنید.

چرا گیاه موسی در گهواره یا زیپلین می‌میرد؟

از جمله دلایل پژمرده شدن و مردن گیاه زیپلین مشکلات آبیاری، هوای سرد یا کوددهی بیش‌ازحد است. در نتیجه درصورت بدحال شدن گیاه اولین چیزی که باید بررسی کنید سطح رطوبت خاک است. اگر خاک گیاه شما خیلی خشک است بهتر است به آن آب بدهید، اما اگر خاک شما رطوبت زیادی دارد، باید زهکشی خاک را بهتر کنید یا بیشتر صبر کنید تا خاک گیاه خشک‌تر شود و مجددا آن را آبیاری کنید.

آیا گیاه زیپلین یا موسی در گهواره سمی است؟

بله؛ گیاه زیپلین می‌تواند باعث ایجاد خارش‌های پوستی در گربه‌ها، سگ‌ها یا دیگر حیوانات خانگی شود. محققان می‌گویند این گیاه می‌تواند باعث ایجاد آماس‌های پوستی نیز شود. گزارشات مختلفی وجود دارد که می‌گوید در صورت بلعیده شدن حجم زیادی از برگ‌های این گیاه ممکن است واکنش‌های سمی ایجاد شود.

بیشتر بخوانید: گل سیکلامن و روش نگهداری این گیاه

منبع: گلستان

مجله اینترنتی تحلیلک