«زندگینامه محمد احصایی»
سید محمد احصایی هنرمند و پیشکسوت معاصر ایران در زمینه خوشنویسی، گرافیک و نقاشی است که افزون بر داخل کشور، آوازه جهانی دارد. او فارغ التحصیل دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران است و سال‌ها در همین دانشکده و دانشکدهٔ هنر دانشگاه الزهرا تدریس کرده است.
احصایی بیش از ۵۰ سال است که در حوزهٔ خوشنویسی، نقاشی و گرافیک فعالیت می‌کند. او یکی از پایه‌گذاران نقاشی خط در دورهٔ معاصر ایران است و با مجموعهٔ نقاشی خط های خود اعتباری جهانی یافته است.
احصایی را به دلایل زیر می توان یکی از مهمترین هنرمندان معاصر ایران بنامیم.
- حضور در جریان نقاشی خط به عنوان یکی از مهمترین جریانات هنری کشور و تاثیر عمیق بر صدها نفر به خاطر خلق آثاری بدیع و خاص با خلاقیت بسیار به گونه ای که جمعیت کثیری از او تقلید کرده و به شیوه او کار می کنند.
- حضور گسترده در بازارهای هنر و شهرتی که از این جهت در دنیا کسب کرده است.
- تدریس و تاثیرگذاری بر هزاران هنرجو در طی سال های متمادی.
- خلاقیت و نوآوری در خلق آثار و عدم تکرار.
با ما باشید؛ زندگینامه محمد احصایی پایه گذار نقاشی خط در ایران
زندگینامه محمد احصایی
محمد احصایی متولد ۸ تیر سال ۱۳۱۸ ه.ش در قزوین است. او سال های نخست زندگی را در قزوین گذراند و سپس تهران را برای سکونت برگزید.
او فارغ التحصیل دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران است و سال ها در همین دانشکده و دانشکدهٔ هنر دانشگاه الزهرا تدریس کرده است.
استاد محمد احصایی در ابتدای راه زندگی هنری خویش، آثار استاد عماد الکتاب قزوینی را سرمشق قرار داد و سرانجام به حضور استاد سید حسین میرخانی رسید و از تعلیمات ایشان بهره جست.
پس از آن به دانشسرای تهران راه یافت و سپس بیش از ده سال را به تجربه و تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا و حضور در نمایشگاه های هنری سپری کرد تا سرانجام موفق به ارائه هنر «نقاشی خط» شد.
وی پس از سال های ۱۳۳۸ ه.ش به بعد، توجه خود را بر روی آثار میرعماد قزوینی متمرکز نمود و بعدها هنر خط را در دوره قاجار کاوید.
آغاز فعالیت های فرهنگی و هنری محمد احصایی
استاد محمد احصایی فعالیتش را به صورت حرفه ای با مجله جوانان جمعیت شیر و خورشید سابق آغاز کرد و سپس جذب سازمان کتاب های درسی شد و به صفحه بندی و سپس سرپرستی آتلیه گرافیک پرداخت. او پس از مدتی با عنوان کارشناس کتاب های هنر سال سوم کارش را ادامه داد.
بعد از آغاز همکاری با موسسه هنری پارس و همراهی با کسانی چون مرتضی ممیز، آیدین آغداشلو، علی‌اصغر معصومی و بسیاری دیگر او به عنوان یک نقاش و خوشنویس به هنر گرافیک بیشتر نزدیک شد.
چنان که اکنون همگان حضور او را در عرصه طراحی گرافیک و به ویژه حروف نگاری و بازی زیبایی شناسانه با حروف ایرانی و اسلامی بیشتر از عرصه های دیگری چون نقاشی حس می‌کنند.
به دلیل همین تجربه دامنه دار در گرافیک، وی در راه اندازی رشته گرافیک در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران سهم بسزایی دارد.
محمد احصایی بنیانگذار نقاشی خط در ایران
محمد احصایی را بنیانگذار نقاشی خط در ایران می دانند چرا که او اولین کسی بود که از حروف به عنوان وسیله ای برای بیان استفاده کرد.
او که خوشنویسی توانا بود خود را از نقاشان سقاخانه به «سنت» و «خط» و از همه مهم تر «خوشنویسی» نزدیک تر می‌دانست و دلیل آن را وفاداری به سنت های خوشنویسی و اتصال به شکل واقعی حروف می‌شمرد و رویکردش حرکت از خوشنویسی به سوی نقاشی بود و به استفاده از عناصر و آرایه های بصری و مفهومی نقاشی در خوشنویسی هایش می پرداخت.
کاری که این هنرمند چند سال بعد از نقاشان سقاخانه انجام داده بود و ابتدا با مخالفت و سپس با سیلی از تقلید خوشنویسان روبرو شد. همچنین او در کار نقاشی خط و ارائه و توسعه آن بیش از دیگران پایمردی کرده و تاکنون همچنان در عرصه های داخلی و بین المللی خوش درخشیده است.
زندگینامه محمد احصایی
الفبای ازلی محمد احصایی
احصایی از سال ۵۴ شروع به کشیدن تابلوهایی کرد که عمدتا با کلمه «الله» یا عبارت «لااله‌الاالله» شکل می‌گیرد و به گفته خودش نوعی ذکر تصویری «الله» و نمودی از عرفان و تصوف اسلامی را همراه دارد. او تاکنون چند نوبت به این کارها که به نام کارهای الله معروف است، پرداخته و در آخرین دستاورد رنگ را به کلی از میان برداشته تا در بی رنگی و بی‌اختیاری سفید روی سفید و سیاه با سیاه که هر دو تجلی از نور هستند طرحی نو در انداخته باشد. این شکل از کار او به «الفبای ازلی» نیز شهرت یافته است.
ارزشمندی بی مانند کارهای محمد احصایی
کار احصایی در عرصه طراحی گرافیک نمودی خوشنویسانه دارد و از پوستر گرفته تا نشانه نوشته‌های او، همه ابتدا در حروف و بازی های ساختاری و سنجیده با ترکیب حروف خلاصه می‌شود و در نهایت نقشی گرافیکی ایفا می‌کند.
به سبب آمیختن سنت با نوآوری مخاطبین ارتباط مطلوبی با آثار او پیدا می‌کنند و شاید این نکته ای است که باعث شده همواره چه در سال های قبل و چه بعد از انقلاب کارهای او مورد توجه مخافل هنری قرار گیرد.
این اقبال همچنان ادامه دارد و در حال حاضر و به صورت همزمان هم موزه هنرهای معاصر و هم فرهنگستان هنر به او و آثارش توجه نشان می‌دهند. به طوری که تقریباً در تمام نمایشگاه‌های تجسمی این دو مرکز، تابلویی از او به چشم می‌خورد.
افزون بر اقبال رسمی، احصایی در عرصهٔ فروش آثار هنری در داخل و خارج کشور نیز رکورد دار بوده است. در سال ۱۳۸۵ گران‌ترین اثر نقاشی خط حراج کریستیز دبی متعلق به او با نام «اسماء‌الله» بود. این اثر با قیمتی بیش از هزار دلار به فروش رسید.
در سال ۱۳۸۶ اثری از احصایی در حراج حضور نداشت. اما در این سال دو اثر از او در نمایشگاه بزرگ سال گروه هفت نگاه به قیمت ۲۰ و ۱۵ میلیون تومان فروش رفت.
در مزایده شب دوم آبان ۱۳۸۶، یک تابلو خط از این هنرمند در حراجی سادبیز لندن به مبلغ ۸۸ هزار پوند (بیش از ۲۱۷ هزار دلار) به فروش رفت که رسانه‌های بین‌المللی به طور گسترده ای آن را بازتاب دادند.
این اثر بالاترین نرخ اشیاء حراجی این نگارخانه را به خود اختصاص داد و این اولین بار است که تابلو خطی یک هنرمند معاصر ایرانی به چنین مبلغی فروخته شده‌است.
محمد احصایی در ده‌ها نمایشگاه انفرادی و گروهی قبل و بعد از انقلاب در ایران و کشورهای دیگر شرکت داشته که ازجمله می‌توان به شرکت در نمایشگاه سالانه بال سوئیس اشاره کرد.
فعالیت محمد احصایی در حوزه نقش برجسته
محمد احصایی آثار ارزشمندی در نقش برجسته دارد. در این بخش از فعالیت هنری نیز عنصر اصلی کارهای هنرمند همچنان خوشنویسی و بازی خلاقانه با حروف است.
معروفترین و محبوب ترین آنها نقش برجستهٔ تالار اجتماعات دانشکده الهیات دانشگاه تهران است که در سال ۱۳۵۶ آن را اجرا کرده است. اثری عظیم که در قالب حروف و بازی با حرکت و ترکیب کلمات به بازنمایی حسی شعر عطار در منطق‌الطیر و فراز و فرود سیمرغ پرداخته است.
اثر دیگری که احصایی در قالب نقش برجسته آفریده نمای سفارت ایران در ابوظبی است که آنجا نحوه آفرینش هنری به کلی با تالار دانشکده الهیات در تهران فرق دارد و حروف تک رنگ بر زمینه ای به ظاهر کهنه و هندسی و انتزاعی آمده‌اند.
حروفی که هنر خوشنویسی ما را در خطوطی چون ثلث و محقق، هم رخداد و مشترک با اعراب می‌کند و علاقه آنها را نیز بر می‌انگیزد.
زندگینامه محمد احصایی
برخی فعالیت‌ها، مشاغل و تشویق‌ها
- ۱۳۳۷–۱۳۵۷ عضویت رسمی وزارت فرهنگ بعداً وزارت آموزش و پرورش
- ۱۳۳۹–۱۳۴۴ همکاری با مؤسسهٔ پارس و گردونه
- ۱۳۴۱–۱۳۴۴ خوشنویس و مدیر گرافیک سازمان جوانان جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
- ۱۳۴۱ تجربه‌های «کاربردی خط» و نخستین تجربه‌ها برای ابداع سبک «نقاشی خط»
- ۱۳۴۳–۱۳۵۳ گرافیست، خوشنویس، مؤلف، کارشناس هنری و ویراستار سازمان کتاب‌های درسی (نقاش کتاب‌های درسی دبستان و دورهٔ سه‌ساله راهنمایی و کتاب هنر – قسمت خط و خوشنویسی)
- ۱۳۴۵–۱۳۷۷ شرکت در مجامع فرهنگی – هنری نمایشگاه‌های فردی و جمعی در ایران و در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان نخستین نقاشی برگزیدهٔ سال و چند نوبت به‌عنوان برگزیده در ایران و یک بار در فرانسه.
- ۱۳۴۹–۱۳۷۷ سفرهای متعدد به کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی برای مطالعه و تحصیل و شرکت در مجامع هنری و نمایشگاه‌های جمعی و فردی.
- ۱۳۴۹ آغاز تحقیق و کار در مؤسسه طراحی حروف و کارهای تایپوگرافی در مؤسسهٔ تکنی پروسس نیویورک
- ۱۳۵۰ آغاز تدریس در رشته گرافیک در دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران و آموزش گرافیسم خط برای نخستین بار
- ۱۳۵۱ نقاش برگزیده نمایشگاه وزارت فرهنگ و هنر
- ۱۳۵۴–۱۳۵۷ نگارش «نقاشی خط» به سفارش دانشگاه تهران برای دانشکده الهیات و معارف اسلامی و اجرای آن توسط استاد مقصود پاشایی به مساحت چهارصد و پنجاه متر مربع بر سفال نقش برجسته.
- ۱۳۵۵ دریافت جایزه اول نمایشگاه کانی سورمر
- ۱۳۵۷ تاکنون عضو رسمی هیئت علمی دانشگاه تهران
- ۱۳۵۹–۱۳۶۱ نگارش پنج قطعه کتیبه به خط محقق برای مسجد الغدیر تهران، نگارش خط نقش‌برجستهٔ کتیبهٔ ایران با اجرا بر روی سفال توسط استاد مقصود پاشایی ورودی موزه ملی ایران، سفارش اجرای ۲۳۰ متر مربع کار سفال نقش برجسته با اجرای استاد مقصود پاشایی برای سفارتخانه ایران در کشور امارات متحده عربی در ابوظبی.
- ۱۳۶۴–۱۳۶۶ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش هنر و شرکت در برنامه‌ریزی دروس خط و گرافیک در شورای عالی انقلاب فرهنگی
- ۱۳۶۴–۱۳۶۷ دو دوره عضو شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران و شورای عالی تعیین شایستگی استادی
- ۱۳۶۴ نگارش لوگوی سازمان میراث فرهنگی که توسط استاد مقصود پاشایی به صورت نقش برجسته سفالین اجرا شد و از آن تاریخ تا کنون بر ارگ سازمان میراث فرهنگی در خیابان آزادی تهران نصب گردیده‌است.
- ۱۳۶۷ عضو شورای عالی هنرهای تجسمی ایران
- ۱۳۷۵ عضو هیئت امنای انجمن خوشنویسان ایران
- ۱۳۷۶ عضو هیئت مؤسس انجمن هنرمندان نقاشی ایران
- ۱۳۷۷–۱۳۷۹ عضو شورای عالی انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران
- ۱۳۸۰–۱۳۸۶ شرکت در اغلب فعالیت‌های موزه هنرهای معاصر به عنوان عضو هیئت مشاوران هنری، عضو انتخاب آثار و هیئت داوری‌های متعدد و داوری در بینال‌های نقاشی، گرافیک و جشنواره‌های نقاشی و خوشنویسی جهان اسلام
- ۱۳۸۲ عضو کمیتهٔ متخصص خبره جهت ارزشیابی هنرمندان خوشنویس
- ۱۳۸۳ تاکنون عضو افتخاری انجمن هنرمندان نقاش
- ۱۳۸۳ تاکنون مشاور عالی انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران
- ۱۳۸۳ عضویت پیوستهٔ فرهنگستان هنر
- ۱۳۸۳ عضو برگزیدهٔ خطاط ـ گرافیست چهره‌های ماندگار از سوی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
- ۱۳۸۳–۱۳۸۴ عضو شورای ارزشیابی هنرمندان نقاشی ـ گرافیک در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
- ۱۳۸۳–۱۳۸۴ عضو کمیتهٔ نهایی شورای ارزشیابی هنرمندان خوشنویس کشور
- ۱۳۸۴ دریافت نشان درجه یکم ملی فرهنگ و هنر از رئیس‌جمهور بنا به تصویب هیئت وزیران
آثار محمد احصایی
- تحریر قرآن مجید به قلم «محقق»
- خوشنویسی سوره علق به ابعاد ۱۲۰ × ۱۱۰ سانتی متر با رنگ و روغن روی بوم ویژگی اثر: این اثر اکنون جزو گنجینه آثار مجموعه موزه هنرهای معاصر تهران قرار دارد.
- کتیبه ای به قطع ۴۰۰ مترمربع واقع در دانشکده الهیات
- کتیبه سردر ورودی موزه ملی ایران (ایران باستان) ویژگی اثر: این اثر آیه ای از قرآن مجید به شیوه «محقق» و «برجسته» با لعاب زر است.
- مجموعه «الله»
زندگینامه محمد احصایی
لوگوهای طراحی شده محمد احصایی
فعالیت احصایی در زمینه طراحی لوگو به دهه ۴۰ و سال‌های پیش از انقلاب بر می‌گردد.
طراحی لوگوهای «بنیاد نهج‌البلاغه»، «موسسه فرهنگی انتشاراتی صراط»، «سازمان انتشاراتی ابوذر»، عنوان «کتاب اول»، «سازمان کتاب‌های درسی ایران»، «سازمان میراث فرهنگی کشور» عنوان «نشریه گزیده»، «فرهنگسرای نیاوران» و «هتل بین‌المللی قشم» از جمله فعالیت‌های احصایی در این حوزه به شمار می‌رود.
لوگو بنیاد نهج‌البلاغه
لوگوی بنیاد «نهج البلاغه» به گفته خود احصایی از موفق‌ترین کارهای این هنرمند است. احصایی گفته است: «هنگام طراحی نام‌نوشته نهج‌البلاغه، مجموعه‌ای از زیباشناسی خطوط در ذهن من بود، به علاوه مسائلی که از گرافیک می‌دانستم به اضافه خود نهج‌البلاغه؛ یعنی نهج‌البلاغه کار خود را کرد. شما اگر دقت بکنید قدرتی که در کلمه «علی» وجود دارد به شدت در عنوان نهج البلاغه متبلور است.»
احصایی این لوگو را در سال ۱۳۶۱ طراحی کرد.
سازمان کتاب‌های درسی ایران لوگو
او از سال ۱۳۳۷ تا سال ۱۳۵۷ عضو رسمی وزارت فرهنگ (وزارت آموزش و پرورش)، کارشناس هنری و ویراستار سازمان کتاب های درسی بوده است. لوگویی که این هنرمند برای سازمان کتاب های درسی در سال ۱۳۴۹ طراحی کرد، یکی از نخستین نشانه نوشته های این هنرمند بود.
احصایی نام کامل این سازمان را با هنرمندی و به صورت بازی با حروف در نشانه نوشته آورده است که اگرچه خوانده شدن آن در ابتدا سخت به نظر می رسد، اما با کمی دقت می‌توان شکل حروف را دنبال کرد و به نام سازمان رسید.
لوگو سازمان میراث فرهنگی
تا وقتی که صنایع دستی و گردشکری به عنوان «سازمان میراث فرهنگی» اضافه نشده بود، این سازمان از لوگویی که محمد احصایی در سال ۱۳۶۴ طراحی کرده بود، استفاده می‌کرد. پس از تغییر نام این سازمان به «سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» لوگوی جدیدی طراحی و جایگزین لوگوی قبلی شد.
لوگو فرهنگسرای نیاوران
طراحی لوگوی فرهنگسرای نیاوران به عنوان یکی از قدیمی‌ترین فرهنگسراهای تهران نیز از فعالیت‌های محمد احصایی در زمینه طراحی نشانه به شمار می‌رود. بنای این فرهنگسرا پیش از پیروزی انقلاب طراحی و ساخته شد و در سال ۱۳۵۶ به پایان رسید. در همین سال محمد احصایی با خط شکسته و زیبای خود نام آن را خوشنویسی کرد.
آثار محمد احصایی
لوگو کتاب اول
خیلی‌ها برای استفاده از نقشه جی‌آی‌اس «کتاب اول» که یکی از دقیق‌ترین نقشه‌های شهر تهران است، به وب‌سایت آن مراجعه می‌کنند. کتاب اول مجموعه‌ای از اطلاعات تجاری شهر تهران است که طراحی عنوان آشنای آن کار محمد احصایی است.
مجموعه کتاب‌اول در بهمن ماه سال ۱۳۷۳ با الگوبرداری از کتاب راهنمای مشاغل Yellow Pages شهر واشنگتن و طراحی کتاب راهنمای مشاغل و اطلاعات شهری تهران بزرگ تحت عنوان کتاب اول و با حمایت شهرداری تهران فعالیت خود را آغاز کرد
لوگوی هتل بین المللی قشم
لوگوی سازمان انتشاراتی ابوذر
برخی از آثار محمد احصایی
آثار محمد احصایی
آثار محمد احصایی
آثار محمد احصایی
مجله اینترنتی تحلیلک
