«علل بروز اختلال اضطرابی»

اختلال اضطرابی یکی از شایع ترین اختلالات روانی است و انواع مختلفی دارد. ترس، استرس، اضطراب، نگرانی و… از علائم شایعی است که در این اختلال مشاهده می شود. در بروز و شکل گیری اضطراب و اختلال اضطرابی علل متعددی دخیل هستند که گاه به تنهایی و یا در تعامل با هم باعث ایجاد علائم این اختلال می شوند. علائم موجود در این اختلال گاهی به قدری شدید می شوند که به راحتی زندگی فرد مبتلا را با چالش های سخت روبرو می کنند. از همین رو بهتر است  به محض مشاهده علائم برای درمان آن اقدام شود.

با ما باشید برای آشنایی با علل بروز اختلال اضطرابی (Anxiety Disorder)

علل بروز اختلال اضطرابی (سبب شناسی)

علل متعددی در بروز اختلال اضطرابی دخیل هستند که به تنهایی یا در تعامل با یکدیگر این اختلال را رقم می‌ زنند.

شناسایی این علل از اهمیت بسیاری برخوردارند، زیرا به درمان اضطراب کمک بیشتری می‌ کنند. در ادامه به توضیح کامل هر یک از این عوامل می پردازیم.

بیشتر بخوانید: اختلال اضطرابی (تعریف، علائم، انواع آن)

علل بروز اختلال اضطرابی

۱) عوامل زیست شناختی و جسمانی

الف) آمین های زیستی یا ناقلان شیمیایی:

در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی در میزان برخی هورمون های در خون مانند سرتونین، نوراپی نفرین و… اختلال وجود دارد. اختلال در دستگاه سرتونرژیک یا بالا بودن میزان نوراپی نفرین مانع عملکرد صحیح بدن می شود و برای بدن به عنوان عامل خطر عمل میکنند.

از جمله عواملی که سبب اختلال در سیستم هورمونی می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بارداری، کم‌ کاری یا پرکاری تیروئید، پایین بودن قند خون، وجود غده‌ در غدد فوق‌ کلیوی (غده آدرنال) و بی‌نظمی ضربان‌های قلب و…

ب) ساختار مغز:

در انواع و اقسام مطالعات تصویربرداری مغز که همه آن ها بر روی اختلال اضطرابی معینی انجام شده است، چندین سرنخ احتمالی برای فهم اختلالات اضطرابی پیدا شده است.

• در مطالعات ساختاری (نظیر برش نگاری رایانه ای CT و تصویربرداری با طنین مغناطیسی MRI) گاه بزرگی نسبی بطن های مغز در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی دیده شده است.
• در تصویربرداری مغز این افراد نیز یافته های غیر طبیعی در نیمکره راست مشاهده شده است که نشان دهنده نوعی عدم تقارن مغزی این افراد است که می تواند نقش مهمی در ایجاد علائم اضطرابی داشته باشد.
• از تصویربرداری های کارکردی مغز نظیر برش نگاری با گسیل پوزیترون PET، برش نگاری رایانه ای با گسیل فوتون منفرد fMRI ،SPECT و الکتروانسفالوگرافی EEG در بیماران دچار اختلالات اضطرابی نابهنجاری های گوناگونی در قشر پیشانی، نواحی پس سری و گیجگاهی این افراد مشاهده شده است.
• و مطالعات انجام شده با FMRI نیز افزایش فعالیت آمیگدال را در افراد مبتلا به اختلال اضطرابی نشان می دهد.

۲) نقش ژنتیک در بروز اضطراب

یکی از مهم ‌ترین عوامل  ایجاد اضطراب، ژنتیک است. احتمال بروز اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است. البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر یا یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد. با این وجود نمی‌توان گفت که ژن خاصی در این مورد نقش داشته باشد، بلکه ترکیب بعضی از ژن‌ها چنین پیامدی را به دنبال دارد.

بیشتر بخوانید: درمان اختلال اسکیزوفرنی Schizophrenia disorder

از مطالعات ژنتیک داده های محکمی به دست آمده مبنی بر اینکه لااقل نوعی مولفه ژنتیک در پیدایش اختلال اضطرابی سهیم است. به طوری که توارث را یکی از عوامل زمینه ساز بروز اختلال اضطرابی می دانند. تقریبا نیمی از کل بیماران پانیک (نوعی اختلال اضطرابی) لااقل یک منسوب مبتلا دارند.

طبق گزارشی که اخیرا انجام شده حدود ۴ درصد از انواع اضطرابی که در جمعیت عمومی دیده می شود، منتسب به یکی از ژن های چند گونه ناقل سروتونین یعنی محل اثر بسیاری از داروهای سروتونرژیک است. افراد دارای این گونه از ژن ناقل کمتری تولید می کنند و اضطراب بیشتری دارند.

۳) عوامل محیطی و اجتماعی

بسیاری از عوامل اجتماعی، محیطی یا حتی ارتباطی می توانند در ایجاد اضطراب نقش داشته باشند. مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طردشدگی، تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره همچون زلزله، بیماری، مرگ یکی از نزدیکان و…

۴) نظر علوم روان شناختی در بروز اضطراب

سه مکتب عمده روان شناختی (روانکاوی، رفتاری، وجودی) در مورد علل بروز اختلال اضطرابی نظریه هایی را مطرح کرده اند. هر یک از این نظریه ها هم از جهت نظری مفید است و هم از جهت عملی و برای درمان بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی.

بیشتر بخوانید: نظریه مراحل رشد روانی-جنسی فروید پدر علم روانکاوی

الف) نظریه های روانکاوانه

فروید اضطراب را هشداری حاکی از وجود خطری در ناخودآگاه می دانست. از نظر او اضطراب تعارضی روانی بین خواسته های ناخودآگاه جنسی یا پرخاشگرانه و تهدیدهای مرتبط با آن ها در سوپر ایگو و جهان خارج است. ایگو در پاسخ به این هشدار، مکانیسم های دفاعی خود را بسیج می کند تا از ورود افکار و احساس های نامقبول به خودآگاه پیش گیری کند و علت این واپس زنی از نطر فروید اضطراب است.

ب) نظریه های رفتاری

طبق نظریه های یادگیری یا رفتاری اضطراب، پاسخی شرطی به یک محرک محیطی معین است. در مدل شرطی سازی کلاسیک، دختری که توسط پدری بد رفتار بزرگ شده است به محض دیدن وی ممکن است دچار اضطراب شود. این دختر ممکن است از طریق تعمیم نسبت به همه مردها بی اعتماد شود. در مدل یادگیری اجتماعی کودک ممکن است با تقلید اضطراب موجود در محیط (مانند والدین مضطرب) پاسخ اضطرابی بروز دهد.

ج) نظریه های وجودی (اگزیستانسیال)

اختلال اضطراب فراگیر که در آن هیچ محرک معینی را برای احساس اضطراب مزمن فرد نمی توان شناسایی کرد، با الگوی برگرفته از نظریه وجودی قابل توجیه است. مفهوم کلیدی نظریه وجودی این است که فرد احساس می کند در جهانی بی هدف زندگی می کند. اضطراب در واقع واکنش فرد است به این خلاء عظیمی که در وجود و معنای زندگی می بیند. شاید از زمان پیدایش سلاح های هسته ای و تروریسم زیستی (بیوتروریسم) نگرانی های وجودی هم بیشتر شده باشد.

همه گیر شناسی اختلال اضطرابی

اختلالات اضطرابی از شایع ترین طبقات اختلالات روانی هستند. در «مطالعه ملی ابتلای همزمان» گزارش شده است که از هر چهار نفر یکی واجد ملاک های تشخیصی لااقل یک اختلال اضطرابی است و میزان شیوع دوازده ماهه این اختلال ها ۱۷.۷ درصد است.

زنان با شیوع مادام العمر ۳۰.۵ درصد در مقایسه با مردان با شیوع مادام العمر ۱۹.۲ درصد بیشتر ممکن است دچار اختلال اضطرابی شوند.

و نکته دیگر اینکه با افزایش طبقه اجتماعی-اقتصادی از شیوع اختلال اضطرابی کاسته می شود.

درمان اختلال اضطرابی

اختلالات اضطرابی اغلب قابل درمان هستند، حتی در حالت های شدید این اختلال با تشخیص زود هنگام به راحتی می توان از تشدید علائم آن جلوگیری کرد. برای مدیریت و درمان اختلال  اضطرابی می ‌توان از روش‌های درمانی مختلفی استفاده کرد. در نوع خفیف تر این اختلال اغلب یک روش درمانی کافی است. اما در نوع شدیدتر آن بهتر است از چند نوع روش موثر برای درمان فرد بهره برد.

رفتار درمانی، درمان شناختی، روان درمانی، دارو درمانی، تغییر شیوه زندگی، ورزش، تکنیک های آرام سازی، تمرین های جایگزینی افکار منفی با موارد مثبت و… از جمله روش های درمانی اختلال اضطرابی هستند.

مجله اینترنتی تحلیلک