«تشخیص و راه های درمان بدریخت انگاری بدن»

اختلال بدریخت انگاری بدن یا بدشکلی بدنی، نوعی اختلال روانی است که طی آن فرد اشتغال ذهنی با نقص تخیلی بزرگ و خیالی در ظاهر و اندام جسمانی خود دارد و مدام از آن گله می‌کند. در صورتی که این نقص یا اصلا وجود ندارد یا اگر هم وجود دارد، بسیار جزئی و کمتر از آن چیزی است که خود او فکر می‌ کند. این اشتغال ذهنی سبب ناراحتی بالین چشمگیر یا تخریب حوزه های عملکردی مهم بیمار می شود.

افراد مبتلا به بدریخت انگاری بدن دائما به فکر جراحی های زیبایی هستند تا از این طریق بتوانند عیب و نقص خود را برطرف کنند. محور اصلی اختلال بدریخت انگاری بدن تصورات مفرط و غیر واقعی در مورد ظاهر خود است. این تصورات می‌تواند در مورد کوچک یا بزرگ بودن قسمتی از بدن، ناموزون بودن و یا عدم تناسب در عضوی از بدن باشد.

بیشتر بخوانید: اختلال بدریخت انگاری بدن یا خودزشت پنداری

اختلال بدریخت انگاری بدن از جمله اختلالات روانی است که تا به امروز به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. زیرا این بیماران به جای مراجعه به روانشناسان و روانپزشکان بیشتر به متخصصین پوست، داخلی، یا جراحان پلاستیک مراجعه می کنند. با این حال بهتر است پس از مشاهده این علائم در خود برای تشخیص و درمان بهتر به یک روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کنید.

با ما باشید؛ تشخیص و راه های درمان بدریخت انگاری بدن

بیشتر بخوانید: ۵ روش کنترل اضطراب

تشخیص بدریخت انگاری بدن

اختلال بدریخت انگاری بدن از جمله اختلالاتی است که هم زنان و هم مردان و اغلب در دوران نوجوانی و سن بلوغ آغاز می شود. بسیاری از افراد در دوران بلوغ دچار این نگرانی‌ ها درباره ظاهر بدنی خود شده‌ اند که به مرور این نگرانی‌ها از بین رفته است. اما اگر این نگرانی و ناراحتی ها ماندگار و باعث آسیب رساندن به فرد شود می توان تشخیص داد که فرد به اختلال بدریخت انگاری بدن مبتلا است.

درهر صورت بهتر است پس از مشاهده علائم به جای مراجعه به متخصصین زیبایی به یک روانشناس و یا روانپزشک مراجعه شود تا علاوه بر تشخیص بهتر و دقیق تر مراحل درمان زودتر آغاز شود.

معیارهای ۵-DSM برای بدریخت انگاری بدن

“اختلال بدریخت انگاری بدنی” در چهارمین نسخه “راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی” (DSM-IV) هم ذکر شده بود و در نسخه پنجم این راهنما هم با برخی تغییرات وجود دارد.

DSM5 اختلال بدریختی بدن را در طیف وسواس و اجباری طبقه بندی می کند.

۱: فرد به طور دایم نگران است و فکر می کند یک یا چند نقص یا عبیب در ظاهر فیزیکی دارد ولی دیگران این نقص ها را نمی بینند یا آنها را بسیار جزئی می دانند.

۲: در مرحله ای از این اختلال، فرد در واکنش به نگرانی های خود درباره ظاهرش، رفتارهای تکراری داشته است.

به طور مثال خودش را به طور دایم در آینه برانداز کند. به طور افراطی موهایش را شانه زده یا خودش را آرایش کند. یا به طور دایم از دیگران قوت قلب و دلگرمی بخواهد. یا اعمال ذهنی تکراری انجام داده است. مثلا ظاهر خودش را با ظاهر دیگران مقایسه کند.

۳: این اشتغال ذهنی باعث رنج شخصی یا نابسامانی شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی و … شود.

۴: اشتغال ذهنی درباره ظاهر خود علت دیگری نداشته باشد.

مثلا، نگرانی درباره چربی یا وزن بدن در یکی از اختلالات خورد و خوراک.

تشخیص و راه های درمان بدریخت انگاری بدن

بیشتر بخوانید: اضطراب و اختلالات اضطرابی در کودکان

پیامدهای اختلال بدریخت انگاری یا بد شکل انگاری بدن

مهمترین پیامدهای اختلال بدریخت انگاری به شرح زیر است:

۱- احساس گناه، شرم و خجالت.

۲- احساس تنهایی مفرط.

۳- افسردگی و اضطراب.

۴- وابستگی به الکل یا مواد مخدر.

۵- احساس مداوم نیاز به عمل های زیبایی غیر ضروری.

۶- اختلالات خوردن و یا اختلالات خواب.

۷- آسیب به خود و حتی افکار خودکشی. (گاهی اقدام به خودکشی ها نافرجام)

اختلالات دیگری مانند اضطراب، افسردگی، فوبیای اجتماعی و وسواس فکری-عملی همراه این اختلال بروز کند.

درمان بدریخت انگاری بدن

بعضی از افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری، برای تغییر احساسشان نسبت به ظاهری که دارند، دست به عمل‌های جراحی زیبایی می‌ زنند اما این کار نه تنها مشکلشان را حل نمی‌کند بلکه احساس بدی که نسبت به خود دارند را تشدید می‌کند. ممکن است فرد در یک چرخه تکراری عمل‌ های زیبایی قرار بگیرد و برای فرار از احساسات ناخوشایند خود، عمل‌های پی در پی انجام دهد. بهترین پیشنهادی که می‌توانید به این افراد داشته باشید، مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره است.

• آموزش دادن روش های رفتاری مانند توقف فکر، آرمیدگی و درمان مواجه سازی همراه با جلوگیری از پاسخ نیز موثر واقع می شوند.

راه های درمان بدریخت انگاری بدن

روانشناسان برای درمان بدریخت انگاری بدن از روش های زیر استفاده می کنند. این روش ها ممکن است به تنهایی و یا در تعامل با هم در درمان این اختلال موثر باشند.

درمان شناختی رفتاری اختلال بدریخت انگاری بدن

یکی از روش های کاربردی و موثر در درمان بدریخت انگاری بدن درمان شناختی رفتاری است.

در درمان شناختی رفتاری نخست فرد باید بپذیرد که افکار او در مورد ظاهر یا اندامش ریشه در افکار او دارد و استفاده از عمل های جراحی گوناگون مشکلی را حل نمی‌ کند. طی جلسات مشاوره روانشناسی، درمانگر با ریشه یابی احساس ناخوشایند فرد نسبت به خودش، راهکارهای موثر برای درمان را در اختیار او قرار می‌ دهد و با انجام اقدامات زیر به بهبود یافتن بیمار کمک می کند.

1. مراجع به کمک درمانگر افکار غیر منطقی و باورهای دروغین خود را شناسایی می کند و سعی می‌کند آن‌ ها را با افکار مثبت و منطقی جایگزین کند.
2. درمانگر از بیمار می خواهد به شرایط اجتماعی بدون پوشش “نقص” خود وارد شود.
3. درمانگر به بیمار کمک می کند تا رفتارهای اجباری را کنترل کند تا نقص را بررسی کند. این ممکن است شامل برداشتن آینه ها، پوشش مناطق پوستی که بیمار می کند یا استفاده از آرایش باشد.
   
   

   راه های درمان بدریخت انگاری بدن

• گروه درمانی شناختی رفتاری هم که در آن مشارکت کنندگان مبتلا به این اختلال درباره ظاهر واقعی شان به یکدیگر بازخورد می دهند، می تواند در درمان این اختلال موفقیت آمیز باشد.

تشخیص و راه های درمان بدریخت انگاری بدن

روان درمانی یا ERP اختلال بدریخت انگاری بدن

یکی از بهترین روش های درمانی این اختلال روان درمانی یا ERP است. در این روش که مواجهه درمانی نیز نام می‌گیرد، از فرد خواسته می‌شود با ترس‌های خود (مثلاً لمس کردن اشیای آلوده و کثیف) روبرو شود و واکنشی به آنها نشان ندهد. البته این شیوه درمانی به این سادگی نیست و فرد مجبور می‌شود برای اضطراب و وسواس خود با سختی‌های زیادی دست و پنجه نرم کند.

به طور مثال افراد مبتلا به اختلال بدریخت انگاری بدن، معمولا از نگاه کردن به بدن خود اجتناب می کنند یا نقص های (خیالی) خود را، در مکان های عمومی، با لباس می پوشانند. این اجتناب آن ها باعث تداوم اضطراب می شود.

راه های درمان بدریخت انگاری بدن

در مواجه سازی برنامه این است که از درمانجو خواسته می شود تا موقعیت های اجتماعی را، که از آنها می ترسد و اجتناب می کند، به ترتیب میزان ترسناک بودن، از بی خطرترین موقعیت تا ترسناک ترین موقعیت، رده بندی کند و بعد، در شرایط کنترل شده (آزمایشگاه)، درمانجو با موقعیت های ترسناک، یک به یک، از کم شدت ترین تا ترسناک ترین بدون واکنش منفی مواجه شود و به ترتیب می آموزد که اضطرابش را کنترل کند.

در بخش پیشگیری از واکنش، از رفتارهای تکراری و همیشگی، که باعث تداوم باورهای غلط درباره نقص اندام ها می شوند، جلوگیری به عمل می آید.

راه های درمان بدریخت انگاری بدن

رفتارهای تکراری می توانند موارد زیر را شامل شوند:

نگاه دایمی به خود در آینه، به خود رسیدن به شیوه افراطی، تلاش برای دلگرمی و اطمینان خاطر گرفتن از دیگران و مقایسه خود با دیگران در مرحله پیشگیری از واکنش، می توان از درمانجو خواست که آینه ها را جمع آوری کند یا روی آنها را بپوشاند، زمان آرایش و به خود رسیدن را محدود سازد، از دیگران نظر نخواهد و خودش را با دیگران مقایسه نکند.

دارو درمانی بدریخت انگاری بدن

ممکن است در سیکل درمان افراد با اختلال بد شکل انگاری از دارو درمانی روانی نیز استفاده گردد، به خصوص اگر همراه با اختلال بدریخت انگاری، فرد دارای اختلالات اضطرابی و علائم افسردگی هم باشد. داروها می‌توانند باعث کاهش افکار وسواسی و علائم تکانشی فرد شوند.

از جمله مهم‌ ترین داروها برای درمان بدریخت انگاری بدن می‌توان به مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین نظیر فلوکستین و فلووکسامین اشاره کرد که در واقع نوعی داروی ضد افسردگی و درمان وسواس جبری هستند.

راه های درمان بدریخت انگاری بدن