همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک، می خواهیم در این مطلب با اعمال شب های قدر نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان بیشتر آشنا بشویم.
اعمال شب های قدر
این شب با عظمت آغاز شبهای قدر است و شب قدر آن شبی است که در طول سال، شبی به خوبی و فضلیت آن یافت نمیشود و عمل در این شب از عمل در طول هزار ماه بهتر است و تقدیر امور سال در این شب صورت میگیرد و فرشتگان و روح که اعظم فرشتگان الهی است، در این شب به اذن پروردگار به زمین فرود میآیند و به محضر امام زمان (عجل الله فرجه) میرسند و آنچه را که برای هر فرد مقدّر شده بر آن حضرت عرضه میدارند.
و اعمال شبهاى قدر دو نوع است:
یکى اعمالى که در هر سه شب باید انجام داد و دیگر اعمالى که ویژه به هر یک از شبهاى قدر است.
نخست: اعمالى است که در هر سه شب باید انجام داد:
اعمال مشترک شب های قدر
و آن چند عمل است:
اوّل: غسل کردن
علاّمه مجلسی فرموده: بهتر است غسل این شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گیرد که نماز شام را با غسل بخواند.
دوم: دو رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، هفت مرتبه «توحید» خوانده و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ»
در روایت نبوی است که از جای برنخیزد تا خدا او و پدر و مادرش را بیامرزد… تا پایان روایت.
سوم: قرآن مجید را باز کند و در برابر خود گرفته و بگوید:
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَمَا فِیهِ وَفِیهِ اسْمُکَ الْأَکْبَرُ وَأَسْماؤُکَ الْحُسْنىٰ وَمَا یُخافُ وَیُرْجىٰ أَنْ تَجْعَلَنِى مِنْ عُتَقائِکَ مِنَ النّارِ.
خدایا؛ از تو میخواهم به حق کتاب نازل شدهات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگترت و نامهای نیکوترت و آنچه بیمانگیز است و امیدبخش، اینکه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهی. سپس هر حاجت که دارد بخواهد.
چهارم: قرآن مجید را روی سر بگذارد و بگوید:
اللّٰهُمَّ بِحَقِّ هٰذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِیهِ وَبِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلَا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ.
خدایا؛ به حق این قرآن و به حق کسی که آن را بر او فرستادی و به حق هر مؤمنی که او را در آن ستودی و به حق خود بر آنان، پس احدی شناساتر از تو به حق تو نیست.
اعمال شب های قدر
سپس ده مرتبه بگو «بِکَ یَا اللّٰهُ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِفَاطِمَهَ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ» و ده مرتبه «بِالْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُوسَى» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ» و ده مرتبه «بِالْحُجَّهِ».
در روایت آمده: هنگامی که شب قدر میشود، منادی از آسمان هفتم از پشت عرش ندا سر میدهد که خدا هر که را به زیارت مزار امام حسین (علیهالسلام) آمده آمرزید.
ششم: این شبها را احیا بدارد؛ روایت شده: هر که شب قدر را اِحیا بدارد، گناهانش آمرزیده میشود، هر چند به شماره ستارگان آسمان و سنگینی کوهها و پیمانه دریاها باشد.
هفتم: صد رکعت نماز بجا آورد که فضلیت بسیار دارد و بهتر آن است که در هر رکعت پس از سوره «حمد»، ده مرتبه «توحید» بخواند.
هشتم: این دعا را بخواند:
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لَاأَمْلِکُ لِنَفْسِى نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا أَصْرِفُ عَنْها سُوءً، أَشْهَدُ بِذٰلِکَ عَلَىٰ نَفْسِى، وَأَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتِى، وَقِلَّهِ حِیلَتِى، فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْجِزْ لِى مَا وَعَدْتَنِى وَجَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فِى هٰذِهِ اللَّیْلَهِ، وَأَتْمِمْ عَلَىَّ مَا آتَیْتَنِى فَإِنِّى عَبْدُکَ الْمِسکِینُ الْمُسْتَکِینُ الضَّعِیفُ الْفَقِیرُ الْمَهِینُ . اللّٰهُمَّ لَا تَجْعَلْنِى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فِیما أَوْلَیْتَنِى، وَلا غافِلاً لِإِحْسانِکَ فِیما أَعْطَیْتَنِى، وَلَا آیِساً مِنْ إِجابَتِکَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّى فِى سَرَّاءَ کُنْتُ أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّهٍ أَوْ رَخاءٍ أَوْ عافِیَهٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْماءَ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ.
اعمال شب های قدر
کفعمی از امام زینالعابدین (علیهالسلام) روایت کرده که حضرت در این شبها، در حال قیام و قعود و رکوع و سجود این دعا را میخواند؛
و علاّمه مجلسی فرموده: بهترین اعمال در این شبها، درخواست آمرزش و دعا است برای حوایج دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان که زندهاند و چه آنان که از دنیا رفتهاند و خواندن اذکار و صلوات بر محمّد و آل محمّد (صلیاللهعلیهوآله) به هر اندازه که بتوان؛ و در بعضی از روایات وارد شده: دعای «جوشن کبیر» در این سه شب خوانده شود. فقیر گوید: که دعای جوشن کبیر را در بخشهای پیش آوردهام.
روایت شده: که خدمت رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) عرض شد: اگر شب قدر را یافتم، از خدا خود چه بخواهم؟ فرمود: تندرستی.
اعمال های شب قدر
دوّم: اعمال ویژه هر یک از این شبهاست
اعمال شب قدر نوزدهم رمضان
اعمال شب قدر نوزدهم رمضان چند چیز است:
نخست: گفتن «صد مرتبه»: أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّی وَأَتُوبُ إِلَیْهِ. از پروردگارم خدا آمرزش میجویم و به سوی او میپویم.
دوم: گفتن «صد مرتبه»: اللّٰهُمَّ الْعَنْ قَتَلَهَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ. خدایا؛ قاتلان امیرالمؤمنین را لعنت کن.
سوم: خواندن دعای «یَا ذَا الَّذِی کانَ» را که در قسم چهارم گذشت
چهارم: خواندن این دعا:
اللّٰهُمَّ اجْعَلْ فِیما تَقْضِى وَتُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَفِیما تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِى لَیْلَهِ الْقَدْرِ وَفِى الْقَضاءِ الَّذِى لَایُرَدُّ وَلَا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِى مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، وَاجْعَلْ فِیما تَقْضِى وَتُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِى، وَتُوَسِّعَ عَلَىَّ فِى رِزْقِى، وَتَفْعَلَ بِى کَذا وَکَذا.
خدایا؛ مقرّر فرما در آنچه حکم میکنی و تقدیر مینمایی از فرمان حتمی و در آنچه جدا میکنی از کار حکیمانه در شب قدر و در آن حکم حتمی که برگشت و تغییری ندارد، اینکه مرا از حاجیان خانه محترمت بنویسی، حاجیانی که حجّشان قبول، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده، بدیهایشان نادیده گرفته شده است و در آنچه حکم میکنی و تقدیر میکنی، مقرّر فرما که عمرم را طولانی نمایی و در روزیام بر من وسعت بخشی و با من چنین و چنان کنی.
و به جای «کذا و کذا» حاجت خود را بیان کن.
اعمال شب های قدر
اعمال شب قدر بیست و یکم رمضان
اعمال شب قدر بیست و یکم رمضان
فضیلت این شب نورانی از شب قدر نوزدهم رمضان بیشتر است و باید «اعمال این شب» را از غسل و احیا و زیارت و نماز هفت توحید و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و «دعای جوشن کبیر» و غیر آنها را انجام داد و در غسل و احیا و سعی در عبادت، در این شب و شب بیست و سوم اصرار ورزید؛ در روایات به این معنی که شب قدر یکی از این دو شب میباشد، تاکید شده.
در چند روایت آمده که از معصوم خواسته شد: مشخص کنید که شب قدر کدام یک از این دو شب است؟ ایشان تعیین نکرد، بلکه فرمود: «ما أَیْسَرَ لَیْلَتَیْنِ فِیما تَطْلُبُ؛ چه آسان است دو شب در آنچه میجویی»
یا آنکه فرمود: «ما عَلَیْکَ أَنْ تَفْعَلَ خَیْراً فِی لَیْلَتَیْنِ؛ باکی بر تو نیست که در هر دو شب کار خیر انجام دهی» و مانند آن روایات باز هم هست.
وَقالَ شَیْخُنَا الصَّدُوقُ فِیما أَمْلىٰ عَلَى الْمَشایِخِ فِی مَجْلِسٍ واحِدٍ مِنْ مَذْهَبِ الإِمامیّهِ:
«وَ مَنْ أَحْیَا هاتَیْنِ اللَّیْلَتَیْنِ بِمذاکِرَهِ الْعِلْمِ فَهُوَ أَفْضَلُ.»؛ و شیخ ما صدوق در آنچه بر بزرگان در یک مجلس راجع به مذهب امامیه دیکته کرده چنین فرمود:
«هر که این دو شب را با بحثهای علمی احیا بدارد بهتر است.»
به هر صورت از این شب شروع کند به خواندن «دعاهای شبهای دهه آخر ماه» که از جمله آنها این دعایی است که شیخ کلینی در کتاب کافی از امام صادق (علیهالسلام) روایت کرده که در دهه آخر ماه رمضان در هر شب بخوان:
أَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَرِیمِ أَنْ یَنْقَضِی عَنِّی شَهْرُ رَمَضانَ أَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتِی هٰذِهِ وَلَکَ قِبَلِی ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَهٌ تُعَذِّبُنِی عَلَیْهِ.
پناه میآورم به عظمت ذات بزرگمنش مهماننوازت از اینکه ماه رمضان از من سپری شود یا سپیده این شب طلوع کند و از سوی من نزد تو گناهی یا پیامد منفی کاری مانده باشد که مرا بر آن عذاب نمایی.
کفعمی در حاشیه «بلدالاَمین» نقل کرده که امام صادق (علیهالسلام) در هر شب از دهه آخر این ماه پس از نمازهای واجب و مستحب میخواند:
اعمال شب های قدر
و فرموده: هر که این دعا را بخواند، خدا تقصیری که در گذشته از ماه رمضان، از او سر زده بیامرزد و او را در باقیمانده ماه از گناهان بازدارد.
سید ابن طاووس در کتاب «اقبال» از ابن ابی عمیر از مرازم نقل کرده: امام صادق (علیهالسلام) در هر شب از دهه آخر این ماه میخواند:
اللّٰهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِى کِتابِکَ الْمُنْزَلِ: ﴿شَهْرُ رَمَضٰانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنّٰاسِ وَ بَیِّنٰاتٍ مِنَ الْهُدىٰ وَ الْفُرْقٰانِ﴾ فَعَظَّمْتَ حُرْمَهَ شَهْرِ رَمَضانَ بِما أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَخَصَصْتَهُ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ .
خدایا؛ تو در کتاب نازل شدهات فرمودی: «آن روزهای چند و اندک که روزه در آن واجب گشته ماه رمضان است؛ ماهی که قرآن در آن نازل شده؛ [قرآنی که همۀ آیاتش] هدایتگر مردم و دربردارندۀ دلایلی روشن از هدایت و میزان تشخیص [حق از باطل] است»؛ با نازل کردن قرآن در آن حرمتش را بزرگ شمردی و آن را به شب قدر اختصاص دادی، شبی که آن را از هزار ماه بهتر قرار دادی.
اعمال شب های قدر
اللّٰهُمَّ وَهٰذِهِ أَیَّامُ شَهْرِ رَمَضانَ قَدِ انْقَضَتْ، وَلَیالِیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ، وَقَدْ صِرْتُ یَا إِلٰهِى مِنْهُ إِلىٰ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّى وَأَحْصىٰ لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ، فَأَسْأَلُکَ بِما سَأَلَکَ بِهِ مَلائِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ، وَأَنْبِیاؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَعِبادُکَ الصَّالِحُونَ؛
أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَفُکَّ رَقَبَتِى مِنَ النَّارِ، وَتُدْخِلَنِى الْجَنَّهَ برَحْمَتِکَ، وَأَنْ تَتَفَضَّلَ عَلَىَّ بِعَفْوِکَ وَکَرَمِکَ، وَتَتَقَبَّلَ تَقَرُّبِى، وَتَسْتَجِیبَ دُعائِى، وَتَمُنَّ عَلَىَّ بِالْأَمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ هَوْلٍ أَعْدَدْتَهُ لِیَوْمِ الْقِیامَهِ .
اعمال شب های قدر
إِنْ کُنْتَ رَضِیتَ عَنِّى فِى هٰذَا الشَّهْرِ فَازْدَدْ عَنِّى رِضىً، وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رَضِیتَ عَنِّى فَمِنَ الْآنَ فَارْضَ عَنِّى یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، یَا اللّٰهُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ .
اگر در این ماه از من خشنود بودهای، بر خشنودیات از من بیفزا و اگر خشنود نبودهای از هم اکنون از من خشنود شو ای مهربانترین مهربانان، ای خدا، ای یکتا، ای بینیاز، ای که نزاییده و زاده نشد و احدی برایش همتا نبود.
و بسیار بگو:
یَا مُلَیِّنَ الْحَدِیدِ لِداوُدَ عَلَیْهِ السَّلامُ، یَا کاشِفَ الضُّرِّ وَالْکُرَبِ الْعِظامِ عَنْ أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ، أَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ، أَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلامُ، صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ کَما أَنْتَ أَهْلُهُ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ، وَافْعَلْ بِى مَا أَنْتَ أَهْلُهُ، وَلَا تَفْعَلْ بِى مَا أَنَا أَهْلُهُ.
ای نرم کننده آهن برای داود (درود بر او)، ای بردارنده بدحالی و بلاهای بزرگ از ایوب (درود بر او)، ای از بینبرنده اندوه شدید یعقوب (درود بر او)، ای نابود کننده غم یوسف (درود بر او)، درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد، چنانکه تو سزاواری که درود فرستی بر جمله آنان و با من چنان کن که تو شایسته آنی نه چنانکه من سزاوار آنم.
اعمال شب های قدر
یَا مُولِجَ اللَّیْلِ فِى النَّهارِ، وَمُولِجَ النَّهارِ فِى اللَّیْلِ، وَ مُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ، وَمُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنَ الْحَیِّ، یَا رازِقَ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ، یَا اللّٰهُ یَا رَحْمانُ، یَا اللّٰهُ یَا رَحِیمُ، یَا اللّٰهُ یَا اللّٰهُ یَا اللّٰهُ لَکَ الْأَسْماءُ الْحُسْنىٰ، وَالْأَمْثالُ الْعُلْیا، وَالْکِبْرِیاءُ وَالْآلاءُ، أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَجْعَلَ اسْمِى فِى هٰذِهِ اللَّیْلَهِ فِى السُّعَداءِ، وَرُوحِى مَعَ الشُّهَداءِ، وَ إِحْسانِى فِى عِلِّیِّینَ، وَ إِساءَتِى مَغْفُورَهً، وَأَنْ تَهَبَ لِى یَقِیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِى، وَإِیماناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّى، وَتُرْضِیَنِى بِما قَسَمْتَ لِى، وَآتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَهً، وَفِى الْآخِرَهِ حَسَنَهً، وَقِنا عَذابَ النَّارِ الْحَرِیقِ، وَارْزُقْنِى فِیها ذِکْرَکَ وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَهَ إِلَیْکَ، وَالْإِنابَهَ وَالتَّوْفِیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ.
اعمال شب های قدر
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اقْسِمْ لِی حِلْما یَسُدُّ عَنِّی بَابَ الْجَهْلِ، وَ هُدًى تَمُنُّ بِهِ عَلَیَّ مِنْ کُلِّ ضَلالَهٍ، وَ غِنًى تَسُدُّ بِهِ عَنِّی بَابَ کُلِّ فَقْرٍ، وَ قُوَّهً تَرُدُّ بِهَا عَنِّی کُلَّ ضَعْفٍ، وَ عِزّاً تُکْرِمُنِی بِهِ عَنْ کُلِّ ذُلٍّ، وَ رِفْعَهً تَرْفَعُنِی بِهَا عَنْ کُلِّ ضَعَهٍ، وَ أَمْناً تَرُدُّ بِهِ عَنِّی کُلَّ خَوْفٍ، وَ عَافِیَهً تَسْتُرُنِی بِهَا عَنْ کُلِّ بَلاءٍ، وَ عِلْما تَفْتَحُ لِی بِهِ کُلَّ یَقِینٍ، وَ یَقِینا تُذْهِبُ بِهِ عَنِّی کُلَّ شَکٍّ، وَ دُعَاءً تَبْسُطُ لِی بِهِ الْإِجَابَهَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ، وَ فِی هَذِهِ السَّاعَهِ، السَّاعَهِ السَّاعَهِ السَّاعَهِ؛ یَا کَرِیمُ، وَ خَوْفا تَنْشُرُ لِی بِهِ کُلَّ رَحْمَهٍ، وَ عِصْمَهً تَحُولُ بِهَا بَیْنِی وَ بَیْنَ الذُّنُوبِ، حَتَّى أُفْلِحَ بِهَا عِنْدَ الْمَعْصُومِینَ عِنْدَکَ، بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اعمال شب های قدر
روایت شده: که حماد بن عثمان در شب بیست و یکم به زیارت امام صادق (علیهالسلام) آمد، حضرت پرسید: غسل کردهای؟ عرض کرد: آری فدایت شوم؛ پس حضرت حصیری خواست و حمّاد را به نزدیک خود طلبید و مشغول نماز شد و پیوسته نماز خواند و حمّاد هم در کنار حضرت نماز میخواند تا از نمازهای خود فارغ شدند؛ آنگاه امام صادق (علیهالسلام) دعا کرد و حمّاد آمین گفت تا سپیده دمید؛
سپس آن حضرت اذان و اقامه گفت و بعضی از خدمتکاران خود را خواست و جلو ایستاد و نماز صبح خواند؛ در رکعت اول پس از سوره «حمد»، سوره «قدر» و در رکعت دوم بعد از سوره «حمد»، سوره «توحید» را خواند و پس از نماز مشغول تسبیح و تحمید و تقدیس و ثنای حق و صلوات بر پیامبر و دعا برای مردان و زنان مؤمن و مسلمان شد؛ سپس سر به سجده گذاشت و به اندازه یک ساعت به جز صدای تنفس صدایی از آن حضرت شنیده نشد، پس از آن این دعا را خواند:
«لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ مُقَلِّبَ القُلُوبِ وَ الأَبْصارِ» تا آخر دعا که در کتاب «اقبال» آمده است.
شیخ کلینی روایت کرده: که امام باقر (علیهالسلام) در شبهای بیست و یکم و بیست و سوم تا نیمه شب دعا میخواند و پس از آن شروع به خواندن نماز میکرد.
آگاه باش که در هر شب از شبهای این دهه غسل مستحب است. روایت شده: حضرت رسول (صلیاللهعلیهوآله) در هر شب این دهه غسل میکرد؛
و نیز اعتکاف در این دهه استحباب و برتری و مزیت بسیار دارد و بهترین اوقات برای اعتکاف این دهه است و روایت شده که اعتکاف در این دهه برابر دو حج و دو عمره ثواب دارد.
بنای رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) این بود که چون دهه آخر ماه رمضان میشد، در مسجد اعتکاف میکرد؛ چادری مویین برای آن حضرت میزدند و آن جناب کمر عبادت را محکم میبست و بستر خواب را به هم میپیچید.
اعمال شب های قدر
اعمال شب های قدر
اعمال شب های قدر
اعمال شب قدر بیست و سوم رمضان
اعمال شب قدر بیست و سوم رمضان
دوم: خواندن سوره «حم دخان»
سوم: هزار مرتبه خواندن سوره «قدر»
چهارم: محمّد بن عیسی به سند خود از امامان صالح روایت کرده که فرمودند: در شب بیست و سوم از ماه رمضان این دعا را چندبار بخوان، در حال سجود و قیام و قعود؛ و بر هر حالی که هستی در تمام ماه و در طول زندگیات البته تا جایی که ممکن باشد و نیز هر زمانی که به یادت آید.
پس از ستایش پروردگار به بزرگواری و فرستادن صلوات بر پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) میگویی:
خدایا برای ولیات فلان بن فلان (و به جاى فلان بن فلان بگو: حجت بن الحسن) که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیدهبان باش تا او را با رغبت در زمینت سکونت دهی و زمانی طولانی بهرهمندش سازی.
و همچنین میخوانی:
یَا مُدَبِّرَ الأُمُورِ، یَا باعِثَ مَنْ فِی القُبُورِ، یَا مُجْرِیَ البُحُورِ، یَا مُلَیِّنَ الحَدِیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا.
و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواه و بگو: اللَّیْلَه اللَّیْلَهَ
ای تدبیرگر امور، ای برانگیزنده مردههای در گور، ای روان کننده دریاها، ای نرم کننده آهن برای داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن( به جاى «چنین و چنان» حاجات خود را بخواهد و بگوید) امشب، امشب
و دستهای خود را در وقت خواندن «مُدَبِّر الاُمُور» تا آخر به سوی آسمان بردار و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان و آن را تکرار کن و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.
اعمال شب های قدر
پنجم: خوانده شود:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی، وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی، وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی، وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی، وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ، وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ، عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: ﴿یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ﴾.
خدایا عمرم را طولانی کن و روزیام را وسعت بخش و بدنم را تندرست بدار و به آرزویم برسان و اگر در زمره بد فرجامان هستم، مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودی: «خداوند هرچه را بخواهد محو می کند و [هرچه را بخواهد] پابرجا می سازد و «اُمُّ الکتاب» نزد اوست».
ششم: بخوان:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ، مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ، فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ، أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ، فِی عَامِی هَذَا، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ، وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ، أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.
خدایا؛ قرار ده در آنچه حکم میکنی و مقدّر مینمایی، از فرمان حتمی، در آنچه از کار حکیمانه جدا میسازی در شب قدر، از حکمی که بازگشت نپذیرد و تغییر نیابد، اینکه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسی، حاجیانی که حجّشان پذیرفته و سعیشان قبول افتاده و گناهانشان آمرزیده گشته و بدیهایشان محو شده است و قرار ده در آنچه فرمان میدهی و مقدّر مینمایی که عمرم را طولانی گردانی و روزیام را وسعت بخشی.
هفتم: دعایى که در کتاب «اقبال» آمده است خوانده شود:
یَا باطِناً فِى ظُهُورِهِ، ویَا ظاهِراً فِى بُطُونِهِ، وَ یَا باطِناً لَیْسَ یَخْفَىٰ، وَ یَا ظاهِراً لَیْسَ یُرىٰ، یَا مَوْصُوفاً لَایَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَلَا حَدٌّ مَحْدُودٌ، وَ یَا غائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ، وَیَا شاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ، یُطْلَبُ فَیُصابُ، وَلَمْ یَخْلُ مِنْهُ السَّماواتُ وَالْأَرْضُ وَمَا بَیْنَهُما طَرْفَهَ عَیْنٍ، لَایُدْرَکُ بِکَیْفٍ، وَلَا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَلَا بِحَیْثٍ، أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَرَبُّ الأَرْبابِ، أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الأُمورِ، سُبحانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثِلهِ شَىْءٌ وَهُوَ السَّمیعُ البَصیرُ ! سبحانَ مَنْ هُوَ هکَذَا وَلَا هَکَذا غَیْرُه.
ای پنهان در حال آشکار بودنش و ای آشکار در حال پنهان بودنش و ای پنهانی که مخفی نمیشود، ای آشکاری که دیده نمیشود، ای به وصف آمدهای که هیچ ممکنی به حقیقتش نمیرسد و هیچ حدّ بستهای به او احاطه پیدا نمیکند و ای غایب گم نشده، ای حاضری که مشهود نیست تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست، به اندازه چشم بر هم زدن از او خالی نیست، به کیفیتی معین دانسته نمیشود و محدود به مکان و جهت نمیگردد، تویی روشنایی نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کردهای، منزّه است آنکه چیزی همانندش نیست و او شنوا و بیناست، منزّه است آنکه دارای این صفات است و برای غیر او چنین صفاتی نیست.
اعمال شب های قدر
سپس آنچه را میخواهی از خدا بخواه.
هشتم: غیر از غسل اوّل شب، غسلی هم در آخر شب انجام گیرد.
بدان که برای غسل و شب زندهداری این شب و «زیارت امام حسین» (علیهالسلام) و صد رکعت نماز، برتری و مزیت بسیار روایت شده است و انجام این اعمال مورد تأکید است.
شیخ طوسی در کتاب «تهذیب» از ابو بصیر از امام صادق (علیهالسلام) روایت کرده که آن حضرت فرمود: در شبی که امید میرود شب قدر باشد، صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت پس از سوره «حمد»، ده مرتبه «توحید» را قرائت کن؛ گفتم: فدایت شوم، اگر ایستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان؛ گفتم اگر نتوانم؛ فرمود: به همان حالی که در بسترت به پشت خوابیدهای این نماز را بخوان.
از کتاب «دعائم الاِسلام» روایت شده که رسول خدا (صلیاللهعلیهوآله) در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع میکرد و برای عبادت کمر همّت را محکم میبست و در شب بیست و سوم اهل خود را بیدار میکرد و آنهایی را که خواب در ربوده بود، به رویشان آب میپاشید و حضرت فاطمه (سلاماللهعلیها) در این شب اجازه نمیداد احدی از اهلش بخوابد و خواب آنها را به کمی طعام علاج میفرمود و آنها را با خواباندن در روز برای بیداری و احیای شب آماده میکرد و میفرمود: محروم کسی است که از خیر این شب محروم بماند.
روایت شده که امام صادق (علیهالسلام) به بیماری سختی دچار شده بود، وقتی شب بیست و سوم ماه رمضان رسید، به خدمتکارانش دستور داد او را به مسجد بردند و تا صبح در مسجد بود.
علاّمه مجلسی (رحمهاللهعلیه) فرموده است: هر قدر که خواندن قرآن ممکن باشد، در این شب خوانده شود و دعاهای صحیفه کامله (سجادیه) به ویژه دعای «مکارم الأخلاق» و دعای «توبه» قرائت گردد و روزهای این شبها را نیز باید حرمت نهاد و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زیرا در احادیث معتبر آمده است که روز قدر در برتری و مزیت همانند شب قدر است.