از آنجا که اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده در سطح کل کشور به‌صورت یکجا تبعات فراوانی را در پی داشت، قانون‌گذاران اجرای آن را به‌صورت مرحله‌ای و تاکنون در هفت مرحله به اجرا گذاشته‌اند و مشمولین هر فراخوان ملزم به ثبت‌نام و انجام تکالیف قانونی مربوط به نظام مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند.
فراخوان های هفتگانه مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
از آنجا که اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده در سطح کل کشور به‌صورت یکجا تبعات فراوانی را در پی داشت، قانون‌گذاران اجرای آن را به‌صورت مرحله‌ای و تاکنون در هفت مرحله به اجرا گذاشته‌اند. بر همین اساس، هر فعال اقتصادی که مشمول یکی از شرایط اعلام شده در این هفت مرحله از فراخوان مشمولین مالیات بر ارزش افزوده باشد، ملزم به ثبت‌نام و انجام تکالیف قانونی مربوط به نظام مالیات بر ارزش افزوده می‌باشند.
هر شخص حقوقی و یا حقیقی که پس از تاریخ اجرای فراخوان شروع به فعالیت نموده و یا تأسیس و به ثبت برسد (اشخاص حقوقی) نیز مشمول اجرای تکالیف قانونی مربوطه است. البته درصورتی‌که فعال اقتصادی مذکور دارای فعالیت‌ها و درآمدزایی‌های متفاوتی باشد، تنها آن بخش از فعالیت وی که مشمول یکی از این هفت فراخوان باشد، مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده می‌گردد.
مرحله اول فراخوان مشمولین نظام مالیات بر ارزش افزوده شامل:
کلیه واردکنندگان، صادرکنندگان و کلیه فعالان اقتصادی که مجموع کل فروش کالاها و ارائه خدمات آن‌ها در سال مالیاتی ۱۳۸۶ سه میلیارد ریال (سیصد میلیون تومان) و یا بیشتر بوده است
کلیه فعالان اقتصادی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آن‌ها در ۵ ماه ابتدای سال ۱۳۸۷، یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال (۱،۲۵۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال) یا بیشتر بوده است
مشمولین مرحله دوم
مرحله دوم این فراخوان که از ابتدای مهر ۱۳۸۸ به اجرا درآمد شامل:
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، صرف‌نظر از میزان فعالیت که مشمول مرحله اول ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده بودند و جزء فعالیت‌های بند (الف) ماده (۹۶) ق.م.م (مصوب ۸۰/۱۱/۲۷) بودند را در بر گرفت.
فراخوان مرحله سوم مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
مرحله سوم از فراخوان مشمولین نظام مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای فروردین ۸۹ به اجرا گذاشته شد که اشخاص زیر را مشمول این نظام مالیاتی قرار داد:
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس فراخوان‌های مرحله اول و دوم، مشمول ثبت‌نام و اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده بودند، درصورتی‌که در سال ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آن‌ها (معاف و غیر معاف) سه میلیارد ریال و بالاتر بوده است، در این مرحله مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده گردیدند.
مشمولین مرحله چهارم
اول مهرماه ۱۳۸۹ اولین دوره مشمولین مالیات بر ارزش افزوده مشاغل به شرح ذیل بوده است:
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط سه فراخوان گذشته، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده و شاغل در برخی از فعالیت‌های موضوع بند (ب) ماده ۹۶ ق.م.م باشند، با هر میزان فروش یا درآمد، مشمول مرحله چهارم ثبت‌نام است. این اشخاص عبارت‌اند از:
فروشندگان طلا و جواهرات
صاحبان کارگاه‌های صنعتی (اعم از صنفی و غیر صنفی که دارای حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر باشند)
فروشندگان آهن‌آلات
صاحبان متل و هتل‌های دوستاره و هتل‌آپارتمان
صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه معاملات املاک
صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
چاپخانه‌داران
صاحبان دفاتر اسناد رسمی
صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی و دفاتر خدمات دولت الکترونیک، پلیس +۱۰ دفاتر خدمات الکترونیک شهر
مشمولین ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده که از اول مهرماه سال ۱۳۹۰ ملزم به انجام تکالیف این نظام مالیاتی هستند، عبارت‌اند از:
کلیه اشخاص حقوقی که بر اساس شرایط چهار فراخوان گذشته، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نگردیده‌اند، درصورتی‌که در هر یک از سال‌های ۱۳۸۷،۱۳۸۸ یا ۱۳۸۹ مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات آن‌ها یک میلیارد ریال و بیشتر باشد
فراخوان مرحله ششم مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی (صرف‌نظر از مبلغ فروش یک سال مالیاتی) موضوع ماده ۹۵ ق.م.م که به فعالیت‌های زیر اشتغال دارند:
چلوکبابی‌ها
سالن‌های غذاخوری
سفره‌خانه‌های سنتی
اغذیه‌فروشی‌های زنجیره‌ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب‌وکار و نوع مجوز
فراخوان مرحله هفتم مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجم از فروش یا درآمد که به موجب فراخوان‌های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده‌اند، آخرین مشمولین مالیات بر ارزش افزوده برای اجرای این قانون خواهند شد.
اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخوان نیز ایجاد، تأسیس و به ثبت می‌رسند و یا شروع به انجام فعالیت می‌کنند، در صورت فعالیت با هر حجم از فروش یا درآمد (کالا و خدمات) از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت (عرضه و ارائه خدمات) مشمول اجرای قانون می‌باشند.
