بونسای و روش نگهداری

معرفی بونسای / بن سای

بونسای نوعی درخت مینیاتوری است که با هنر و سلیقه خاصی دیزاین شده است. زادگاه بونسای چین و ژاپن است. چینی ها قرن‌هاست که دست به این هنر زیبا زده اند و در ساخت بن سای فعالیت داشته‌اند.

در درخت مینیاتوری بونسای ریشه‌ها و ساقه‌های گیاه کوتاه شده‌اند و در گلدانی ظرف‌ مانند کاشته می‌شود.

برای ساخت بنسای باید آن را با روش خاص هرس کرد و یا اینکه دور ساقه‌هایش را سیم‌پیچی کرد.

برخی افراد معتقدند که هنر ساخت آن روشی آرامش بخش برای جسم و ذهن است و در کم کردن استرس موثر است.

اگر می خواهید نگهداری از این گیاه را به تازگی شروع کنید بهتر است از بونسایی استفاده کنید که زیاد به مراقبت نیاز نداشته باشد، مانند بونسای جنسینگ.

بیشتر بخوانید: کوکداما چیست؟ / گیاهان مناسب برای کوکداما

آبیاری بونسای

آبیاری این گیاه مسئله مهمی است. در واقع بونسای نباید تشنه بماند مخصوصا اگر زیر نور مستقیم آفتاب و در هوای آزاد قرار دارد. زمان دقیق آبیاری هر بونسای متفاوت است و بستگی به شرایط محیطی، جنس خاک و نیاز گیاه دارد.

روش اول آبیاری بونسای این است که به آرامی آب را در گلدان بریزید تا همه‌ی سطح خاک گلدان را بپوشاند و خاک گلدان را جا‌به‌جا نکند. آبیاری به این شکل باید تا زمانی ادامه پیدا کند که آب اضافی از سوراخ‌های زیر گلدان بیرون بیاید.

روش دوم این است که هر زمانی که سطح خاک بونسای خشک شد، گلدان را در ظرف بزرگی پر از آب بگذارید تا تمام سطح گلدان را بپوشاند و به گیاه نرسد. وقتی که حباب‌های هوا تمام شد، یعنی گلدان به اندازه‌ی کافی آب جذب کرده است و می‌توانید آن را از آب خارج کنید.

رطوبت بن سای

رطوبت هوا برای حفظ سلامتی بن سای مخصوصا در فصل زمستان بسیار مهم است. یکی از روش‌های خوب حفظ رطوبت بن سای،‌ استفاده از جزیره است. جزیره را خودتان به‌راحتی می‌توانید درست کنید.

بیشتر بخوانید: روش ساخت جزیره برای گلدان در منزل جهت حفظ رطوبت گیاهان

محل نگهداری از بونسای

بونسای برای شادابی و حفظ حیات خود به نور مستقیم خورشید احتیاج دارد. بنسای را در جایی بگذارید که نور مستقیم خورشید را به طور کامل دریافت کند مثل نزدیک پنجره یا در فضای باز؛ البته اگر شرایط مناسب است.

داخل منزل،‌ پنجره‌ی رو به جنوب بهترین جا برای نگه‌داری از بن سای است و بعد از آن پنجره‌ رو به غرب یا شرق مناسب است. پنجره‌ی شمالی هم خوب است اما احتمالا به نور مصنوعی برای رشد گیاه‌تان نیاز خواهید داشت.

بن سای در طول روز به ۴ تا ۶ ساعت نور خورشید نیاز دارد.

اگر شب‌ها دمای هوا کم‌تر از ۴ درجه‌ نمی‌شود، می‌توانید بن سای را در تراس، پاسیو یا حیاط بگذارید. در این حالت بهتر است بن سای در جایی باشد که نور خورشید صبحگاهی را دریافت کند و هنگام عصر در سایه باشد. اگر دمای هوا در فضای باز در شب به زیر ۴ درجه رسید، وقت آن رسیده که بن سای را داخل خانه بیاورید.

هرس کردن بونسای

هدف از هرس کردن بن سای، شکل دادن به آن یا حفظ شکل قبلی‌اش است. به‌علاوه اینکه هرس کردن شاخه‌های بالایی گیاه باعث رشد شاخه‌های اطراف گیاه و پر شدن آن خواهد شد.

هرس کردن بن سای یک هنر است که نیاز به ظرافت و خلاقیت دارد و نتیجه‌ی نهایی آن فوق العاده است.

هرس کردن نیاز به دقت و تمرکز دارد و خودش فعالیت آرام‌بخشی به‌حساب می‌آید.

برای هرس کردن بن سای حتما از قیچی‌های مخصوص بن سای استفاده کنید و هرگز از قیچی‌های معمولی استفاده نکنید. همچنین لازم نیست همه‌ی جوانه‌های جدید را بچینید. ابتدا شاخ و برگ‌های خشک گیاه را بچینید. سپس ببینید که برای شکل‌دادن به گیاه لازم است کدام شاخه‌ یا برگ‌ها چیده شوند.

بیشتر بخوانید: آشنایی با فواید استفاده از گل و گیاه در منزل

خاک مناسب بونسای

خاک نیز یکی دیگر از موارد اساسی و مهم در نگهداری از بن سای است. بن سای به خاک مخصوصی نیاز دارد و واضح است که هر خاکی برای آن مناسب نیست.

بن سای به خاکی نیاز دارد که سه ویژگی مهم را داشته باشد:
۱. زهکش خوبی داشته باشد. یعنی آب اضافی را سریع خارج کند.
۲. آب مورد نیاز گیاه را در خودش نگه‌دارد.
۳. خاک باید ذرات درشت هم داشته باشد تا جریان هوا داخل خاک هم وجود داشته و اکسیژن به ریشه‌ها برسد.

امروزه خاک مخصوص بن سای در بازار موجود است و به راحتی می‌توانید از آن استفاده کنید. این خاک‌ها شامل آکاداما (خرده سفال)، پومیس و سنگ گدازه هستند.

کوددهی بونسای

برای سالم ماندن این گیاه باید به آن کود بدهید. بونسای در مقدار کمی خاک رشد می‌کند پس لازم است به صورت مرتب به آن کود بدهید.

در فصل رشد یعنی اوایل بهار تا اواسط پاییز ماهی یک‌بار به خاک بونسای کود اضافه کنید. این کود می‌تواند به صورت محلول در آب باشد که در کنار آبیاری به گیاه بدهید یا روی برگ‌ها اسپری ‌کنید.

در مورد کود مناسب برای بونسای نیز باید بگوییم تقریبا هر نوع کود عمومی مخصوص گیاهان برای بونسای مناسب است. پیشنهاد ما این است که کود را به اندازه نصف میزان غلظت تعیین‌ شده استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: روش و شرایط نگهداری گیاه دیفن باخیا و تکثیر آن

تعویض گلدان بونسای

زمانی که ریشه همه گلدان را پر کند وقت تعویض گلدان رسیده است.  در چنین شرایطی باید گلدان آن را بزرگ‌تر کرده و مقداری خاک مناسب نیز به آن اضافه کنید.

بهتر است گلدان بونسای را در وسط تابستان یعنی ماه مرداد عوض کنید.

در مورد عوض کردن خاک بونسای نیز باید بگوییم، خاک بونسای شما زمانی باید عوض شود که خاک آن ضعیف شده باشد.

تقریبا بیش‌تر درختان برگ‌ریز (خزان دار) هر دو تا سه سال یک‌بار و گیاهان همیشه‌ سبز هر چهار پنج سال یک بار نیاز به تعویض گلدان دارند.

بن سای به چه میزان نور نیاز دارد؟

یکی از مشکلات اساسی نگهداری بن سای در منزل، فراهم کردن نور کافی برای آن است. میزان نور دریافتی در داخل خانه، به میزان قابل توجهی کمتر از محیط بیرونی است؛ در واقع نور داخل خانه (وبه طور کلی فضاهای بسته) برای اکثر گونه‌های بن سای بسیار کم است.

نور ناکافی مانع رشد گیاه شده و با متوقف کردن رشد برگ ها، هرس کردن را نیز به تاخیر می‌اندازد.

اما خوشبختانه امروزه اکثر بن سای هایی که در فروشگاه‌های عمومی عرضه می‌شوند، به صورت بهینه برای نگهداری در داخل آپارتمان ها پیوند زده شده اند و در نتیجه نور کم و یا مصنوعی را نیز می‌پذیرند.

کم بودن بیش از حد نور خورشید، بلافاصله به مرگ گیاه منجر نمی‌شود؛ اما رشد گیاه آنقدر کم می‌شود تا در مرور زمان گیاه را به سمت نابودی بکشاند.
برای جلوگیری از چنین وضعیتی، بن سای خود را در نزدیکی یک پنجره نورگیر جنوبی قرار دهید.

محلی را برای آن انتخاب کنید که در طول روز همواره روشن باشد. می‌توانید از نور لامپ های فلوئورسنت نیز کمک بگیرید. استفاده از این لامپ ها ضمن تقویت اثر نور خورشید، نگهداری از بن سای را در داخل منزل آسان‌تر می‌کند. می‌توانید از لامپ های بسیار پرنور نیز استفاده کنید. اگر به دلیل سرما/گرمای وارده از پنجره گیاه را از نور خورشید دور کنید، برای جبران کمبود نور از این لامپ ها کمک بگیرید.

بیشتر بخوانید: انواع گل های رونده باغچه ای و نکات نگهداری از آنها

مجله اینترنتی تحلیلک