همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک بعد از سلسله مطالب گلستان سعدی، قابوسنامه قابوس بن وشمگیر و رساله عشق ابن سینا، در این مقال به «چهارمقاله» نوشته نظامی عروضی می پردازیم.
در ادامه سلسله مطالب «چهار مقاله» اثر نظامی عروضی، به حکایت دوم مقالت نجوم چهارمقاله می پردازیم.
مقالت سوّم
در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
حکایت دوم
در سنه ستّ و خمسمایه بشهر بلخ در کوی برده فروشان در سرای امیر ابوسعد جره خواجه امام عمر خیّامی و خواجه امام مظفّر اسفزاری نزول کرده بودند، و من بدان خدمت (۱) پیوسته بودم. در میان مجلس عشرت از حجه الحق عمر شنیدم که او گفت: گور من در موضعی باشد که هر بهاری شمال بر من گل اشفان می کند.
مرا این سخن مستحیل (۲) نمود و دانستم که چنویی گزاف نگوید. چون در سنه ثلاثین بنشابور رسیدم، چهار سال بود تا آن بزرگ روی در نقاب خاک کشیده بود، و عالم سفلی از او یتیم مانده، و او را بر من حقّ استادی بود. آدینه ای بزیارت او رفتم و یکی را با خود ببردم که خاک او بمن نماید. مرا بگورستان حیره بیرون آورد، و بر دست چپ گشتم، در پایین دیوار باغی خاک او دیدم نهاده، و درختان امرود و زردآلو سر از آن باغ بیرون کرده، و چندان برگ شکوفه بر خاک او ریخته بود که خاک او در زی گل پنهان شده بود، و مرا یاد آمد آن حکایت که شهر بلخ از او شنیده بودم. گریه بر من افتاد که در بسیط عالم و اقطار ربع مسکون او را هیچ جای نظیری نمیدیدم. ایزد تبارک و تعالی جای او در جنان (۳) کناد بِمَنِّه وَ کَرَمِه. (۴)
- آستان
- محال شمردن
- بهشت
- به منت و بزرگواری خویش
مطالبی که تاکنون از چهارمقاله به انتشار رسیده است:
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت اول؛ دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ در چگونگی شاعر و شعر او
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت سوم؛ در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
در این نوشته به حکایت دوم مقالت نجوم چهارمقاله پرداخته شد و در مطلب بعد به ذکر حکایت دیگری از مقالت سوم (در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم) می پردازیم.
در این سلسله نوشته ها به کتاب «چهارمقاله» نظامی عروضی به تصحیح محمد قزوینی و به اهتمام دکتر محمد معین توجه شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
