همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک بعد از سلسله مطالب گلستان سعدی، قابوسنامه قابوس بن وشمگیر و رساله عشق ابن سینا، در این مقال به «چهارمقاله» نوشته نظامی عروضی می پردازیم.
در ادامه سلسله مطالب «چهار مقاله» اثر نظامی عروضی، به حکایت سوم مقالت طب چهارمقاله می پردازیم.
مقالت چهارم
در علم طب و هدایت طبیب
حکایت سوم
در عهد ملکشاه و بعضی از عهد سنجر (۱) فیلسوفی بود بهرات، او را ادیب اسماعیل گفتندی. مردی سخت بزرگ و فاضل و کامل، اما اسباب او و معاش او از دخل طبیبی بودی. و او را ازین جنس معالجات نادره بسیار است. مگر وقتی ببازار کشتاران بر میگذشت، قصّابی گوسفندی را سلخ (۲) میکرد، و گاه گاه دست در شکم گوسفند کردی و پیه گرم بیرون کردی و همیخورد.
خواجه اسماعیل چون آن حالت بدید در برابر او بقالی را گفت که «اگر وقتی این قصّاب بمرد، پیش از آنکه او را بگور کنند مرا خبر کن!» بقال گفت: «سپاس دارم.»
چون این حدیث را ماهی پنج شش برآمد، یکی روز بامدادی خبر افتاد که دوش فلان قصّاب بمرد بمفاجا (۳) بی هیچ علّت و بیماری که کشید، و این بقال بتعزیت شد. خلقی دید جامه دریده، و جماعتی در حسرت او همی سوختند که جوان بود و فرزندان خرد داشت.
پس آن بقال را سخن خواجه اسماعیل یاد آمد، بدوید و وی را خبر کرد. خواجه اسماعیل گفت: «دیر مرد!» پس عصا برگرفت و بدان سرای شد، و چادر از روی مُرده برداشت و نبض او در دست بگرفت و یکی را فرمود تا عصا بر پشت پای او همی زد. پس از ساعتی ویرا گفت: «بسنده (۴) است.» پس علاج سَکته آغاز کرد، و روز سوم مُرده برخاست و اگر چه مفلوج شد سالها بزیست.
پس از آن مردمان عجب داشتند، و آن بزرگ از پیش دیده بود که او را سکته خواهد بود.
- قسمتی از زمان سلطنت سنجر
- پوست باز کردن
- ناگهان، مخفف مفاجاه
- کافی، تمام
مطالبی که تاکنون از چهارمقاله به انتشار رسیده است:
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت اول؛ دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ در چگونگی شاعر و شعر او
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت سوم؛ در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت چهارم؛ در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
در این مطلب به حکایت سوم مقالت طب چهارمقاله پرداختیم و در مطلب بعد به ذکر حکایت دیگری از مقالت چهارم (در علم طب و هدایت طبیب) می پردازیم.
در این سلسله نوشته ها به کتاب «چهارمقاله» نظامی عروضی به تصحیح محمد قزوینی و به اهتمام دکتر محمد معین توجه شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
