یکی از انواع درآمدهایی که مشمول مالیات می‌گردد، درآمدهای حاصل از املاک و مستغلات می‌باشد. مالیات بر درآمد املاک از نوع مالیات‌های مستقیم بوده که در آن صاحب درآمد مشخص بوده و مالیات مربوطه پس از تعیین مستقیماً از وی مطالبه می‌گردد.
درآمد املاک و مستغلات انواع گوناگونی دارد که قوانین مالیاتی مربوط به آن از ماده ۵۲ لغایت ۸۰ ق.م.م بوده که وظایف صاحبان این‌گونه از درآمدها و شیوه تعیین و مطالبه مالیات توسط اداره امور مالیاتی را تعیین کرده است. در ادامه انواع مالیات بر درآمد املاک را نام‌برده و به شرح مختصر آنها می‌پردازیم.
انواع مالیات بر درآمد املاک و مستغلات
درآمد اجاره املاک
درصورتی‌که صاحبان املاک و مستغلات چه مسکونی، تجاری و … ملک خود را در اختیار اشخاص دیگر به جهت سکونت، فعالیت شغلی و … قرار دهند و از این طریق درآمدی حاصل گردد، درآمد حاصل‌شده بر اساس نوع و میزان آن مشمول مالیات بر درآمد املاک اجاره می‌گردد. لازم به ذکر است که مالیات بر درآمد اجاره، صرفاً مختص صاحبان املاک بوده و ارتباطی با مستأجر ندارد.
هرگونه نقل‌وانتقال املاک خواه به‌صورت نقل‌وانتقال قطعی، تنظیم سند صلح عمری (در هنگام انتقال منافع) و … که مالکیت و منافع ملکی را از شخصی به شخص دیگر منتقل کند مشمول مالیات بر درآمد املاک از نوع نقل‌وانتقال می‌گردد. لازم به ذکر است که در این نوع مالیات شخص انتقال‌دهنده به‌عنوان صاحب درآمد شناخته شده و مشمول این نوع از مالیات می‌گردد.
مالیات حق واگذاری که تحت عنوان‌های دیگری چون مالیات سرقفلی و یا حق کسب و پیشه شناخته می‌شود را نیز می‌توان به‌عنوان زیرمجموعه مالیات نقل‌وانتقال قلمداد کرد. هرچند ازلحاظ نوع محاسبه و میزان و اهمیت دارای تفاوت‌هایی هستند اما ماهیت کلی آنها که انتقال منافع به شخص دیگری است را می‌توان یکسان در نظر گرفت.
مالیات مستغلات خالی
قانون‌گذاران جهت حمایت از مستأجران و جهت کاهش املاک مسکونی خالی آن‌هم در شرایطی که خانواده‌های زیادی سالانه به دنبال ملک جهت اجاره می‌باشند و همچنین جهت جلوگیری از افزایش بی‌رویه اجاره‌بها، قانونی را به تصویب رسانده‌اند که بر اساس آن درصورتی‌که املاک مسکونی برای بیش از یک سال خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات بر درآمد املاک و مستغلات خالی خواهند شد.
