همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک بعد از سلسله مطالب گلستان سعدی، قابوسنامه قابوس بن وشمگیر و رساله عشق ابن سینا، در این مقال به «چهارمقاله» نوشته نظامی عروضی می پردازیم.
در مطالب گذشته به چهار مقالت مطرح شده از جانب نظامی عروضی تحت عنوان های مقالت اول؛ در ماهیت دبیری و کیفیت دبیر کامل و آنچه بدین تعلق دارد. مقالت دوم؛ در ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر. مقالت سوم؛ در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم. مقالت چهارم؛ در علم طب و هدایت طبیب پرداختیم.
فصل
مقصود از تحریر این رسالت و تقریر این مقالت اظهار فضل نیست و اذکار خدمت نی، بلکه ارشاد مُبتدی (۱) است و اِحماد (۲) خداوند مَلِکِ مُعَظَّم، مُویَّدِ مُظَفَّرِ مَنصُور، حُسام الدَّولَهِ وَ الدُّنیا وَالدّین، نُصرَه الاِسلامِ وَالمُسلِمینَ، عُمدَه الجیُوُشِ فِی العالَمینَ، افتخارِ المُلُوکِ وَالسَّلاطینَ، قامِع الکَفَرَهِ وَالمُشرِکینَ، قاهِرالمُبتَدِعَهِ وَالمُلحِدِینَ، ظَهیرالاَیّامِ، مُجیرالاَنامِ، عَضُدالخِلافَهِ، جَمال المِلَّهِ، جلال الاُمَّهِ، نِظام العَرَبِ وَالعَجَمِ، اَصیل العالَمِ، شَمس المَعالِی، مَلِک الاُمَراء، اَبُوالحَسَنِ عَلیٌ بنُ مَسعُودِبنِ الحُسینِ، نَصیرُ امیرِالمومنینَ _ اَدامَ اللهُ جَلالَهُ و زادَ فی السَّعادهِ اِقبالَه (۳) که پادشاهی را بمکان او مُفاخرت است و دولت را بخدمت او مُبادرت.
ایزد تبارک و تعالی دولت را بجمال او آراسته داراد و ملک را بکمال او پیراسته! و چشم خداوند زاده ملک مویّد مُظفّر منصور شمس الدّوله و الدّین بحسن سیرت و سریرت (۴) او روشن باد! و حفظ الهی و عنایت پادشاهی بر قدِّ حشمت و قامتِ عصمت هر دو جوشن باد! و دل خداوند وَلّی الاِنعام، مَلِکِ مُعَظّم، عالِمِ عادل، مُویَّدِ مُظَفَّرِ مَنصور، فَخرالدَّولهِ وَالدّین، بَهاءالاِسلامِ وَالمُسلِمین، مَلِک مُلوک الجِبال (۵) ببقاء هر دو شادمانه نه مدتی بلکه جاودانه.
تَمَّ الکِتاب
- تازه کار
- تحسین، تمجید
- شمشیر دولت و دنیا و دین، یاور اسلام و مسلمانان، تکیه گاه لشکریان جهان، دلیل نازش پادشاهان، براندازنده کافران و مشرکان، چیره شونده بر بدعت کاران و ملحدان، پناه روزگار، زنهار دهنده آفریدگان، بازوی خلافت، زیبایی ملت، شکوه امت، سامان دهنده تازیان و جز آنان، نژاده جهان، آفتاب بلندی ها، پادشاه امیران، ابوالحسن علی پور مسعود پور حسین، یاور امیرمومنان، که شکوهش را خدای پاینده داراد و اقبال وی را در نیکبختی بیفزایاد!
- باطن
- خداوند دهش، پادشاه بزرگ داشته، دانای دادگر، موفق و فاتح و پیروز، فخر دولت و دین، روشنایی اسلام و مسلمانان، پادشاه شاهان جبال
تمام مطالبی که از چهارمقاله به انتشار رسیده است:
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت اول؛ دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت دبیری
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت دوم؛ در چگونگی شاعر و شعر او
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت سوم؛ در علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت علم نجوم و غزارت منجم در آن علم
چهارمقاله نظامی عروضی / مقالت چهارم؛ در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت اول از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت دوم از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت سوم از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
چهارمقاله نظامی عروضی / حکایت چهارم از مقالت در علم طب و هدایت طبیب
در این سلسله نوشته ها به کتاب «چهارمقاله» نظامی عروضی به تصحیح محمد قزوینی و به اهتمام دکتر محمد معین توجه شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک